Zadziwiające milczenie polskiego Kościoła katolickiego o Holokauście
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 15 (2019), Strony: 114-137
Data zgłoszenia: 2020-08-14Data publikacji: 2019-12-20

Abstrakt
Artykuł jest próbą zrozumienia dyskrecji polskiego Kościoła katolickiego wobec zjawiska Holokaustu. Jak to się stało, że radykalna zmiana w otoczeniu polskich katolików – zagłada Żydów – została przemilczana? Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza przypomina konsekwencje badań nad antysemicką historią teologii chrześcijańskiej i propozycje konkretnych zmian w nauczaniu katolickim na temat Żydów i judaizmu. Druga rekonstruuje teologiczną koncepcję refleksji „po Auschwitz” niemieckiego teologa katolickiego Johanna Baptisty Metza.
Słowa kluczowe
Kościół katolicki , Holokaust , Sobór Watykański II , antysemityzm , teologia po Auschwitz
Bibliografia
Beck Norman A., Mature Christianity in the 21st Century. The Recognition and Repudiation of Anti-Jewish Polemic in the New Testament, New York: American Interfaith Institute/World Alliance, 1994.
Google Scholar
Beck Norman A., New Testament and the Teaching of Contempt: Reconsideration [w:] Jewish-Christian Encounters over the Centuries: Symbiosis, Prejudices, Holocaust, Dialogue, red. Marvin Parry, Frederick M. Schweitzer, New York: Peter Lang, 1994.
Google Scholar
Boys Mary C., Has God Only One Blessing? Judaism as a Source of Christian Self-Understanding, New York: Paulist Press, 2000.
Google Scholar
Caruth Cathy, Unclaimed Experience. Trauma, Narrative, and History, Baltimore–London: The Johns Hopkins University Press, 1996.
Google Scholar
Chrostowski Waldemar, Ku katolickiej teologii judaizmu. Inspiracje kard. J. Ratzingera/ Benedykta XVI, „Studia Nauk Teologicznych” 2016, t. 11.
Google Scholar
Connelly John, From Enemy to Brother. The Revolution in Catholic Teaching on the Jews 1933–1965, Cambridge, MA: Harvard University Press, 2012.
Google Scholar
Crossan John Dominic, Kto zabił Jezusa. Korzenie antysemityzmu w ewangelicznych relacjach o śmierci Jezusa, tłum. Marcin Stopa, Warszawa: Książka i Wiedza, 1998.
Google Scholar
Czajkowski Michał, Czy Żydzi mają diabła za ojca?, Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia ECOSTAN, 2016.
Google Scholar
Dunn James D.G., Ekspansja chrześcijaństwa od Jerozolimy do Rzymu (lata 30–70) [w:] Chrześcijaństwo a judaizm rabiniczny. Historia początków oraz wczesnego rozwoju, red. Hershel Shanks, tłum. Waldemar Chrostowski, Warszawa: Oϐicyna Wydawnicza „Vocatio”, 2013.
Google Scholar
Hartman John Jacob, Stosunki polsko-żydowskie a Holocaust. Spojrzenie psychologiczno-historyczne [w:] Pamiętamy każdy dzień… Losy Żydów przemyskich podczas II wojny światowej, red. John Jacob Hartman, Jacek Krochmal, Przemyśl: Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, 2001.
Google Scholar
Hryniewicz Wacław, Hermeneutyka w dialogu, Opole: Wydawnictwo św. Krzyża, 1998.
Google Scholar
Isaac Jules, Jesus and Israel. A Call for the Necessary Correction of Christian Teaching of the
Google Scholar
Jews, New York: Holt, Rinehart and Winston, 1971.
Google Scholar
Kamykowski Łukasz, Obraz Izraela i Żydów w myśli chrześcijańskiej, cz. 1: Historia, Kraków: Uniwersytet Jana Pawła II, 2017.
Google Scholar
Kamykowski Łukasz, Obraz Izraela i Żydów w myśli chrześcijańskiej, cz. 2: Perspektywy, Kraków: Uniwersytet Jana Pawła II, 2019.
Google Scholar
Kowalski Sergiusz, Tulli Magdalena, Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści, Warszawa: W.A.B., 2003.
Google Scholar
LaCapra Dominick, Writing History, Writing Trauma, Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2001.
Google Scholar
Libionka Dariusz, Antisemitism, Anti-Judaism, and the Polish Catholic Clergy during the Second World, 1939–1945 [w:] Antisemitism and Its Opponents in Modern Poland, red. Robert Blobaum, Ithaka: Cornell University Press, 2005.
Google Scholar
Libionka Dariusz, Antysemityzm i Zagłada na łamach prasy w Polsce w latach 1945–1946, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 1996, nr 11.
Google Scholar
Libionka Dariusz, Obcy, wrodzy, niebezpieczni: obraz Żydów i „kwestii żydowskiej” w prasie inteligencji katolickiej lat trzydziestych w Polsce, „Kwartalnik Historii Żydów” 2002, nr 3 (203).
Google Scholar
Libionka Dariusz, Polska hierarchia kościelna wobec eksterminacji Żydów – próba krytycznego ujęcia, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2009, nr 5.
Google Scholar
Makuchowska Marzena, Od wrogów do braci. Posoborowe zmiany w dyskursie Kościoła katolickiego, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2011.
Google Scholar
Makuchowska Marzena, Remembrance of Jews in Contemporary Catholic Homilies, „Stylistyka” 2019, nr 28.
Google Scholar
Metz Johann Baptist, Teologia polityczna, tłum. Agnieszka Mosurek, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2000.
Google Scholar
Metz Johann Baptist, Teologia wobec cierpienia, tłum. Juliusz Zychowicz, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2008.
Google Scholar
Modras Ronald, Kościół katolicki i antysemityzm w Polsce w latach 1933–1939, tłum. Witold Turopolski, Kraków: Homini, 2004.
Google Scholar
Molisak Alina, Sprawiedliwi w kaplicy [w:] Pomniki pamięci. Miejsca niepamięci, red. Katarzyna Chmielewska, Alina Molisak, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2017.
Google Scholar
Musiał Stanisław, Wyrzut sumienia. Wokół relacji chrześcijańsko-żydowskich i polsko-żydowskich, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2019.
Google Scholar
Obirek Stanisław, „Christus solus: The post-WWII Christian world in spiritual exile”, wykład wygłoszony na The Seventh World Congress on Polish Studies, The Polish Institute of Arts & Sciences of America University of Gdańsk, Poland, 14–16 VI 2019 r.
Google Scholar
Obirek Stanisław, Dialog chrześcijańsko-żydowski z Zagładą w tle, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2009, nr 5.
Google Scholar
Obirek Stanisław, Pamięć zagłady – kontekst teologiczny [w:] Zagłada chorych psychicznie, red. Tadeusz Nasierowski, Grażyna Herczyńska, Dariusz Maciej Myszka, Warszawa: Eneteia, 2012, s. 327–339.
Google Scholar
Obirek Stanisław, Od Jezusa Żyda do Żyda od Jezusa. Próba bilansu najnowszych badań nad początkami chrześcijaństwa, „Kwartalnik Historii Żydów” 2011, nr 3.
Google Scholar
Orwid Maria, Trauma, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009.
Google Scholar
Pawlikowski John, Catechetics and Prejudice. How Catholic Teaching Materials View Jews,
Google Scholar
Protestants and Racial Minorities, New York: Paulist Press, 1973.
Google Scholar
Pawlikowski John, Kościół katolicki a zagłada Żydów: Perspektywy instytucjonalne, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2009, nr 5.
Google Scholar
Rejak Sebastian, Antyteologia jako odpowiedź na Szoa [w:] Myślenie po Zagładzie. Głosy z Polski, red. Sebastian Rejak, Warszawa–Kraków: Muza, 2008, s. 137–156.
Google Scholar
Ronen Shoshana, Constructing Memory in Israeli Literature: „Acting-Out” versus „Working Through”, „Kwartalnik Historii Żydów” 2008, nr 4.
Google Scholar
Ruether Rosemary, Faith and Fratricide. The Theological Roots of Anti-Semitism, New York: Seabury Press, 1974.
Google Scholar
Schmidt Carl, Roman Catholicism and Political Form, tłum. Gary L. Ulmen, Westpost–London: Greenwood Press, 1996.
Google Scholar
Seeing Judaism Anew. Christianity's Sacred Obligation, red. Mary C. Boys, New York: Sheed & Ward Book, 2005.
Google Scholar
Skowronek Katarzyna, Między sacrum a profanum. Studium językoznawcze listów pasterskich Konferencji Episkopatu Polski (1945–2005), Kraków: Wydawnictwo LEXIS, 2006.
Google Scholar
Steiner George, W zamku Sinobrodego, tłum. Olga Kubińska, Gdańsk: Wydawnictwo Atext, 1993.
Google Scholar
Szpytma Mateusz, The Risk of Survival: The rescue of the Jews by the Poles and the tragic consequences for the Ulma Family from Markowa, Warszawa–Kraków: IPN, 2009.
Google Scholar
Weksler-Waszkinel Romuald Jakub, Zgłębiając tajemnicę Kościoła…, Kraków; Wydawnictwo WAM, 2003
Google Scholar
Strony internetowe / Websites
Google Scholar
http://cdim.pl/oficjalne-teksty-kosciola-katolickiego,357/strona/3
Google Scholar
http://kaplica-pamieci.pl/
Google Scholar
https://www.prchiz.pl/prchizwypKosc2popup.html
Google Scholar
http://w2.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/speeches/2006/may/documents/hf_
Google Scholar
ben-xvi_spe_20060528_auschwitz-birkenau.html
Google Scholar
http://wiez.com.pl/2018/11/16/antyzydowskie-wypowiedzi-ks-prof-guza-sa-niedopu
Google Scholar
szczalne-oswiadczenie-archidiecezji-lubelskiej-i-kul/
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Stanisław Obirek, Zbyt wiele racji. Uwagi na marginesie książek Normana G. Finkelsteina i Daniela J. Goldhagena , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Stanisław Obirek, Stanisław Musiał, Wyrzut sumienia. Wokół relacji chrześcijańsko- -żydowskich i polsko-żydowskich, red. i wybór tekstów Janusz Poniewierski, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2019, 248 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Stanisław Obirek, Andrzej Leder, Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Stanisław Obirek, Każdy z nas potrzebuje czasu, czyli rzecz nie tylko o Janie Tomaszu Grossie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Stanisław Obirek, Dariusz Libionka (red.), Obóz zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Stanisław Obirek, Karolina Wigura, Wina narodów , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Stanisław Obirek, Świadek , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Stanisław Obirek, Dialog chrześcijańsko-żydowski z Zagładą w tle , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Stanisław Obirek, Problem , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
Podobne artykuły
- Piotr Trojański, „Trzeba mu jedną posłać, bo jakiś złotnik czy też kanadziarz”. Sprawa strażnika Stałej Ochrony Obozu Oświęcimskiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Katarzyna Odrzywołek, Piotr Trojański, Dzieci Teheranu – od mrozów Syberii do słońca Palestyny. Rola delegatur Ambasady RP w ZSRR i Armii gen. Andersa w ratowaniu dzieci żydowskich , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Marian Turski, „Więcej nic nie powiem…” Rozmowa z Marianem Turskim – ocalałym z getta łódzkiego – przeprowadzona 28 sierpnia 2019 r. w przeddzień obchodów 75. rocznicy likwidacji getta łódzkiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Robert Szuchta, Piotr Trojański, Jak pisać podręczniki szkolne o Zagładzie? Na marginesie recenzji książki pt. Zrozumieć Holokaust , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Marian Turski, Wspomnienie o likwidacji getta łódzkiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Marian Turski, Przemowa ocalałego z getta łódzkiego wygłoszona 29 sierpnia 2019 r., w dniu obchodów 75. rocznicy likwidacji getta łódzkiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Katrin Stoll, Rozkład jazdy tylko w jedną stronę. Przesłuchania byłych urzędników Reichsbahn na temat deportacji Żydów z Prużan do Auschwitz w 1943 r. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Agnieszka Haska, Auschwitz z Auschwitz czyli przepis na bestseller , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Bożena Szaynok, „Tuż po Zagładzie”. Kościół wobec problematyki żydowskiej (VII 1944–VII 1946) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Janusz Salamon, SJ, Christian-Jewish Dialogue in the Land of Sick Imagination. On the Margins of Waldemar Chrostowski’s Book Kościół, Żydzi, Polska , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.