English
Język Polski
„Czy może być jakieś odszkodowanie moralne za zatarcie wszelkich śladów tysiącletniego istnienia Żydów w Polsce?” Nieznane pisma Emanuela Ringelbluma z 1943 r.
Maria Ferenc
maria.ferenc@gmail.com BiogramMaria Ferenc – dr, badaczka Zagłady. Pracuje na Uniwersytecie Wrocławskim, obecnie przygotowuje biografię Mordechaja Anielewicza. Koordynatorka projektu badawczego „Encyklopedia getta warszawskiego” w ŻIH. Współredaktorka kilku tomów dokumentów z Archiwum Ringelbluma. Autorka m.in. monografii „Każdy pyta, co z nami będzie”. Mieszkańcy getta warszawskiego wobec wiadomości o wojnie i Zagładzie (2021) oraz licznych artykułów w naukowych czasopismach polskich i zagranicznych.
https://orcid.org/0000-0002-4937-9563
Uniwersytet Wrocławski
Aleksandra Bańkowska
olbankowska@gmail.com BiogramAleksandra Bańkowska – dr, historyczka. Redaktorka i współredaktorka czterech tomów w ramach projektu pełnej polskiej edycji dokumentów z Archiwum Ringelbluma w ŻIH, współautorka internetowej „Encyklopedii getta warszawskiego” wydawanej przez ŻIH, stypendystka Saul Kagan Fellowship in Advanced Shoah Studies, Fundacji Kerstenów, laureatka Konkursu im. prof. Majera Bałabana. Interesuje się historią żydowskich organizacji opiekuńczych w okresie okupacji hitlerowskiej w Polsce zarówno na szczeblu centralnym, jak i lokalnym. Pracuje w Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN. Przygotowuje do druku monografię o żydowskiej opiece społecznej w Warszawie w latach 1939–1943.
https://orcid.org/0000-0003-1037-0550
Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 20 (2024), Strony: 370-409
Data zgłoszenia: 2024-07-17Data publikacji: 2024-12-17
https://doi.org/10.32927/zzsim.1075
Abstrakt
Publikujemy dwa nieznane dotąd teksty Emanuela Ringelbluma, napisane przez niego w ukryciu jesienią 1943 r. Pierwszy dokument to część odpowiedzi na składającą się z 28 pytań ankietę ułożoną przez Ignacego Schwarzbarta i przesłaną z Londynu do działaczy żydowskich w Polsce za pośrednictwem Delegatury Rządu RP na Kraj. Ringelblum m.in. zdaje sprawę z aktualnych warunków życia ocalałych do tego momentu Żydów i szacuje ich liczbę (w tym liczbę osób, które się ukrywały). W drugim dokumencie, eseju Straty i odszkodowania ludności żydowskiej w czasie drugiej wojny światowej, rozwija wątki z odpowiedzi na ankietę: skupia się na stratach (ludnościowych, materialnych, kulturalnych) Żydów polskich oraz proponuje program odszkodowań (zarówno finansowych, jak i symbolicznych).
Słowa kluczowe
ukrywanie , reparacje , rozliczenia , Żydowski Komitet Narodowy , Delegatura Rządu na Kraj , listy , Londyn
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival sources
Google Scholar
Archiwum Beit Lochamej ha-Getaot
Google Scholar
Kolekcja Adolfa (Abrahama) Bermana, 5867, 6070
Google Scholar
Archiwum Yad Vashem
Google Scholar
Spuścizna Icchaka (Ignacego) Schwarzbarta, członka polskiego rządu na uchodźstwie w Londynie, 1939–1958, M.2/265, 266
Google Scholar
Studium Polski Podziemnej w Londynie
Google Scholar
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, 003
Google Scholar
Źródła publikowane / Published sources
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 10: Losy Żydów łódzkich (1939–1942), oprac. Monika Polit, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwa UW, 2013.
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 11: Ludzie i prace „Oneg Szabat”, oprac. Aleksandra Bańkowska, Tadeusz Epsztein, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwa UW, 2013.
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 13: Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć, oprac. Ewa Wiatr, Barbara Engelking, Alina Skibińska, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwa UW, 2013.
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 18: Prasa getta warszawskiego: Haszomer Hacair, oprac. Maria Ferenc, Ewa Koźmińska-Frejlak, Piotr Laskowski, Sebastian Matuszewski, Warszawa: ŻIH, 2023.
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 19: Prasa getta warszawskiego: Hechaluc-Dror i Gordonia, oprac. Piotr Laskowski, Sebastian Matuszewski, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwa UW, 2015.
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 27: Żydowska Samopomoc Społeczna w Warszawie (1939–1943), oprac. Aleksandra Bańkowska, Maria Ferenc Piotrowska, Warszawa: ŻIH, 2017.
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. Joanna Nalewajko-Kulikov, Warszawa: ŻIH, 2018.
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29a: Pisma Emanuela Ringelbluma z bunkra, oprac. Eleonora Bergman, Tadeusz Epsztein, Magdalena Siek, Warszawa: ŻIH, 2018.
Google Scholar
Schelvis Jules, Obóz zagłady w Sobiborze, red. Dariusz Libionka, Krzysztof Stachowski, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2021.
Google Scholar
Literatura przedmiotu / Content related Literature
Google Scholar
Bańkowska Aleksandra, Berman Adolf Abraham, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21093.
Google Scholar
Bańkowska Aleksandra, Guzik Dawid, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21074.
Google Scholar
Bańkowska Aleksandra, Jewish social welfare institutions and facilities in the General Government from 1939 to 1944. A preliminary study, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2018, t. 53, nr 3.
Google Scholar
Bem Marek, Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2014.
Google Scholar
Chmielewski Jakub, Obóz pracy w Budzyniu, https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/oboz-pracy-w-budzyniu/.
Google Scholar
Chmielewski Jakub, Obóz pracy w Poniatowej, https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/oboz-pracy-w-poniatowej/.
Google Scholar
Chmielewski Jakub, Odilo Globocnik, https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/odilo-globocnik-19041945/.
Google Scholar
Cieślińska-Lobkowicz Nawojka, Zbierać, aby zniszczyć. Zagłada niemieckich i polskich żydowskich bibliotek naukowych, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2023, t. 17, z. 1.
Google Scholar
Ferenc Maria, Józef Sak, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21832.
Google Scholar
Ferenc Maria, Natan Eck, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia.
Google Scholar
Ferenc Maria, „Zrozumiałe, że zostajemy na miejscu”. Działacze chalucowi wobec perspektywy ucieczki z okupowanej Polski, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2023, nr 19.
Google Scholar
Gibaszewski Krzysztof, HASAG. Historia obozu pracy przymusowej w Skarżysku-Kamiennej, Skarżysko-Kamienna: Muzeum Orła Białego, 2011.
Google Scholar
Grochowski Michał, Werterfassung [w:] Encyklopedia getta warszawskiego. Wybrane hasła, red. Maria Ferenc, Warszawa: ŻIH, 2024.
Google Scholar
Haska Agnieszka, Cudzoziemcy w getcie warszawskim, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21139.
Google Scholar
Haska Agnieszka, „Jestem Żydem, chcę wejść”. Hotel Polski w Warszawie, 1943, Warszawa: IFiS PAN, 2006.
Google Scholar
Haska Agnieszka, Żydzi warszawscy na Pawiaku, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=21178.
Google Scholar
Kowalski Michał, Treblinka II [w:] Encyklopedia getta warszawskiego. Wybrane hasła, red. Maria Ferenc, Warszawa: ŻIH, 2024.
Google Scholar
Kranz Tomasz, Zagłada Żydów w obozie koncentracyjnym na Majdanku, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2010.
Google Scholar
Libionka Dariusz, Obozy pracy na Lubelszczyźnie i ich likwidacja w optyce struktur Polskiego Państwa Podziemnego [w:] Erntefest 3–4 listopada 1943. Zapomniany epizod Zagłady, red. Wojciech Lenarczyk, Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2009.
Google Scholar
Libionka Dariusz, Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Zarys problematyki, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2017.
Google Scholar
Mędykowski Witold, Obóz pracy dla Żydów w Trawnikach [w:] Erntefest 3–4 listopada 1943. Zapomniany epizod Zagłady, red. Wojciech Lenarczyk, Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2009.
Google Scholar
Panz Karolina, Powiat nowotarski [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Google Scholar
Person Katarzyna, Franz Konrad, https://delet.jhi.pl/pl/encyklopedia?articleId=20445.
Google Scholar
Piątkowski Sebastian, Naczelna Rada Starszych Ludności Żydowskiej Dystryktu Radomskiego. Portret zbiorowy członków, pracowników i współpracowników [w:] Elity i przedstawiciele społeczności żydowskiej podczas drugiej wojny światowej, red. Martyna Grądzka-Rejak, Aleksandra Namysło, Kraków–Katowice–Warszawa: IPN, 2017.
Google Scholar
Polski słownik judaistyczny, t. 2, oprac. Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003.
Google Scholar
Rachmilewicz Noam, Archiwum Żydowskiego Komitetu Narodowego w Warszawie 1943–1944, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2023, nr 19.
Google Scholar
Silberklang David, Bramy łez. Zagłada w dystrykcie lubelskim, tłum. Monika Metlerska-Colerick, Lublin: Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, Jerozoloma: Yad Vashem, 2022.
Google Scholar
Stola Dariusz, Nadzieja i Zagłada. Ignacy Schwarzbart, żydowski przedstawiciel w Radzie Narodowej RP (1940–1945), Warszawa: Oficyna Naukowa, 1995.
Google Scholar
Urynowicz Marcin, Historia Szymona Gottesmana, https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-szymona-gottesmana.
Google Scholar
Urynowicz Marcin, Skradzione warszawskie Muzeum Żydowskie, „Biuletyn IPN” 2007, nr 3.
Google Scholar
The USHMM Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 2, cz. B, red. Geoffrey P. Megargee, Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 2012.
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Aleksandra Bańkowska, Agnieszka Haska, „…w podziemiach wymienionych domów zakopane są…”. Poszukiwania Archiwum Ringelbluma , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Agnieszka Haska, Aleksandra Bańkowska, Powojenni lokatorzy budynku przy ul. Tłomackie 5 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 8 (2012)
- Maria Ferenc, „Gdzież źródło błogosławione, z którego czerpał on swą moc…” Pamięć o Mordechaju Anielewiczu w Polsce w latach 1943–1949 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Aleksandra Bańkowska, Żydowska Samopomoc Społeczna w okresie akcji „Reinhardt” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Aleksandra Bańkowska, Partyzantka polska lat 1942–1944 w relacjach żydowskich , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Maria Ferenc, Rabin Josef Lejb Gelernter ze Skępego i jego ślady w Archiwum Ringelbluma , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Aleksandra Bańkowska, Sebastian Piątkowski (oprac.), Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945, t. 1–4 [Aleksandra Bańkowska] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Aleksandra Bańkowska, Tatiana Brustin-Berenstein , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Aleksandra Bańkowska, Weronika Romanik, Podziemne Archiwum Getta Białostockiego. Archiwum Mersika–Tenenbauma , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Aleksandra Bańkowska, Polish Partisan Formations during 1942–1944 in Jewish Testimonies , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
Podobne artykuły
- Ariko Kato, Recepcja Holokaustu w Japonii w perspektywie porównawczej: Auschwitz –Nankin – Hiroszima , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Marta Janczewska, Perec Opoczyński, Reportaże z getta warszawskiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Monika Polit, The Text Called Szmul Rozensztajn’s Diary , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Dagmara Swałtek, Listy Gusty Ehrlich , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Jacek Leociak, Cenzor na straży Kościoła. Ocenzurowany pamiętnik Krystyny Modrzewskiej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Marta Janczewska, Badania nad głodem w getcie warszawskim – problemy etyczne , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Arieh Kochavi, Polscy biskupi, Watykan i Żydzi polscy w czasie przejmowania władzy przez komunistów na podstawie brytyjskich raportów dyplomatycznych , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Andrzej Żbikowski, Joanna Beata Michlic, Poland’s threatening other. The image of the Jew from 1880 to the present , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Marta Janczewska, Wspomnienia, relacje, dzienniki – seria wydawnicza Żydowskiego Instytutu Historycznego INB , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Michał Borwicz, Monika Polit, Michał Borwicz, Apokryf pod tytułem Josl Rakower mówi do Boga , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
