Miniona rzeczywistość może być opisywana w różny sposób przez historyków i socjologów. Cechuje ich zazwyczaj odmienny stosunek do źródeł, na jakich opierają swoje opracowania, ale także – odmienna wrażliwość badawcza, ukierunkowująca ich analizę na te, a nie inne, aspekty przeszłości. W niniejszym tekście zostaną zaprezentowane wybrane socjologiczne opracowania dotyczące Zagłady i problematyki stosunków polsko-żydowskich (w okresie poprzedzającym II wojnę światową, w czasie jej trwania i w pierwszych latach po jej zakończeniu). Po pierwsze – przywołane zostaną opracowania socjologów posługujących się perspektywą historyczną do opisu stosunków polsko-żydowskich i/lub Zagłady, a po drugie – opracowania tych autorów (tak historyków, jak i socjologów), którzy w swej analizie i opisie stosują kategorie analizy socjologicznej. Odwołując się przede wszystkim do prac Nechamy Tec, przedstawione zostaną nieco bliżej metodologiczne problemy socjologicznych badań nad Zagładą