Zanim stał się Przytyk. Ruch narodowy a geneza zajść antyżydowskich w wojewódzkie kieleckim w latach 1931–1935
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 14 (2018), Strony: 45-79
Data zgłoszenia: 2020-09-27Data publikacji: 2018-12-02

Abstrakt
Artykuł jest przeglądem przyczyn przemocy antyżydowskiej, która przetoczyła się przez prowincjonalne miasta i wsie centralnej Polski (w województwie kieleckim) w latach 1935–1937 i obejmowała znany pogrom w Przytyku w 1936 r. Autor na podstawie analizy aktywności politycznej Stronnictwa Narodowego i jego radykalnego skrzydła „młodych” w latach 1931–1935 pokazuje ich rolę we wprowadzaniu na polskiej wsi specyϐicznej kultury politycznej, zawierającej przemoc antyżydowską, radykalny nowoczesny antysemityzm, faszyzm i militaryzm; wszystko to stało się kluczowym kontekstem wydarzeń, do których doszło w następnych latach.
Słowa kluczowe
agitacja , przemoc antyżydowska , antysemityzm , prowincja , faszyzm , Druga Rzeczpospolita , województwo kieleckie , Stronnictwo Narodowe , nacjonalizm , przemoc polityczna , Przytyk , sanacja , socjotechnika
Bibliografia
Źródła archiwalne
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych (AAN)
Google Scholar
Ministerstwo Sraw Wewnętrznych 1918–1939
Google Scholar
Urząd Wojewódzki Kielecki
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Kielcach (AP Kielce)
Google Scholar
Urząd Wojewódzki Kielecki I
Google Scholar
Prasa
Google Scholar
„Gazeta Narodowa” (Częstochowa) 1933
Google Scholar
„Myśl Narodowa” 1934
Google Scholar
Literatura przedmiotu
Google Scholar
Aleksiun Natalia, Christian Corpses for Christians! Dissecting the Anti-Semitism behind the Cadaver Afair of the Second Polish Republic, „East European Politics and Societies”, sierpień 2011, t. 25, nr 3.
Google Scholar
Aleksiun Natalia, Jewish Students and Christian Corpses in Interwar Poland: Playing with the Language of Blood Libel, „Jewish History” 2012, t. 26.
Google Scholar
Aleksiun Natalia, Studenci z pałkami: rozruchy antyżydowskie na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX w. Studia przypadków (do 1939 r.), red. Kamil Kijek, Artur Markowski, Konrad Zieliński, Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2019 (w przygotowaniu).
Google Scholar
Cała Alina, Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła, Warszawa: ŻIH i Wydawnictwo Nisza, 2012.
Google Scholar
Friedländer Saul, Nazi Germany and the Jews: The Years of Persecution, 1933–1939, New York: Harper Perennial, 1997.
Google Scholar
Gontarczyk Piotr, Pogrom? Zajścia polsko-żydowskie w Przytyku 9 marca 1936 r. Mity, fakty, dokumenty, Biała Podlaska: Rekonkwista, Pruszków: Rachocki i S-ka, 2000.
Google Scholar
Griffin Roger, Modernism and Fascism. The Sense of the Beginning under Mussolini and Hitler, Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2007.
Google Scholar
Hagen William W., Before the ‘Final Solution’: Toward a comparative analysis of political anti-Semitism in interwar Germany and Poland, „Journal of Modern History” 1996, t. 68, nr 2.
Google Scholar
Heller Cellia S., On the Edge of Destruction. Jews of Poland Between the Two World Wars, New York: Columbia University Press, 1977.
Google Scholar
Heller Daniel K., Jabotinsky’s Children: Polish Jews and the Rise of Right-Wing Zionism, Princeton: Princeton University Press, 2017.
Google Scholar
Kaczmarek Zygmunt, Obóz Wielkiej Polski. Geneza i działalność społeczno-polityczna w latach 1926–1933, Poznań: Wydawnictwo AR, 1980.
Google Scholar
Katz Jacob, From Prejudice to the Destruction: Antisemitism, 1700–1933, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1980.
Google Scholar
Kawalec Krzysztof, Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922–1939. Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego, Warszawa: PIW, 1989.
Google Scholar
Kijek Kamil, Pogrom, którego nie było, tragedia, która przyszła w zamian. Zajścia w Odrzywole, 20–29 listopada 1935 r. [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX w. Studia przypadków (do 1939 r.), red. Kamil Kijek, Artur Markowski, Konrad
Google Scholar
Zieliński, Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2019 (w przygotowaniu).
Google Scholar
Kłys Anna, Tajemnica Pana Cukra. Polsko-żydowska wojna przed wojną, Warszawa: Wielka Litera, 2015.
Google Scholar
Krzywiec Grzegorz, Between „Realpolitik” and redemption: Roman Dmowski’s solution to the Jewish question [w:] Antisemitism in an Era of Transition: Continuities and impact in post-communist Poland and Hungary, red. Francois Guesnet, Gwen Jones, New York: Peter Lang, 2014.
Google Scholar
Langmuir Gavin I., Toward a Deϔinition of Antisemitism, Berkeley: University of California Press, 1990.
Google Scholar
Laqueur Walter, Fascism: A reader’s guide: analyses, interpretations, bibliography, Berkeley: University of California Press, 1978.
Google Scholar
Laqueur Walter, Faszyzm. Wczoraj, dziś, jutro, tłum. Bożena Stokłosa, Warszawa: Da Capo, 1998.
Google Scholar
Marcus Joseph, Social and Political History of the Jews in Poland, 1919–1939, Berlin–New York–Amsterdam: Mouton Publishers, 1983.
Google Scholar
Melzer Emanuel, No Way Out: The politics of Polish Jewry 1935–1939, Cincinnati: Hebrew Union College Press, 1997.
Google Scholar
Michlic Joanna B., Poland’s Threatening Other. The Image of the Jew from 1880 to present,
Google Scholar
Lincoln–London: University of Nebraska Press [wyd. polskie: Obcy jako zagrożenie. Obraz Żyda w Polsce od roku 1880 do czasów obecnych, Warszawa: ŻIH, 2015].
Google Scholar
Mosse George L., The Crisis of German Ideology: Intellectual origins of the Third Reich, New York: H. Fertig, 1981.
Google Scholar
Muszyński Wojciech Jerzy, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa: IPN, 2011.
Google Scholar
Natkowska Monika, Numerus clausus, getto ławkowe, numerus nullus, „paragraf aryjski”. Antysemityzm na Uniwersytecie Warszawskim 1931–1939, Warszawa: ŻIH, 1999.
Google Scholar
Payne Stanley G., Fascism. Comparision and Deϔinition, Madison: University of Wisconsin Press, 1980.
Google Scholar
Payne Stanley G., A History of Fascism, 1914–1945, Madison: University of Wisconsin Press, 1995.
Google Scholar
Rudnicki Szymon, Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność, Warszawa: Czytelnik, 1985.
Google Scholar
Rudnicki Szymon, From ‘Numerus Clausus’ to ‘Numerus Nullus’, „Polin” 1987, t. 2.
Google Scholar
Shandler Jeffrey, Awakening Lives. Autobiographies of Jewish Youth in Poland before the Holocaust, New Haven–London: Yale University Press, 2003.
Google Scholar
Shavit Yaacov, Fire and water: Ze’ev Jabotinsky and the Revisionist movement, „Studies in Zionism” 1981, t. 4.
Google Scholar
Terej Jerzy J., Rzeczywistość i polityka. Ze studiów nad dziejami najnowszymi Narodowej Demokracji, Warszawa: Książka i Wiedza, 1979.
Google Scholar
Trębacz Michał, „Pod murami Jasnej Góry”. Pogrom w Częstochowie 19–21 czerwca 1937 r. [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX w. Studia przypadków (do 1939 r.), red. Kamil Kijek, Artur Markowski, Konrad Zieliński, Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2019 (w przygotowaniu).
Google Scholar
Wapiński Roman, Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
Google Scholar
Wapiński Roman, Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
Google Scholar
Zaremba Marcin, Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków: Znak, Warszawa: ISP PAN, 2012.
Google Scholar
Żyndul Jolanta, Zajścia antyżydowskie w Polsce w latach 1935–1937, Warszawa: Fundacja im. Kazimierza Kelles-Krauza i Agencja Scholar, 1994.
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Kamil Kijek, Konieczny kierunek i ślepy zaułek w badaniach nad zagładą Żydów na terenach dawnej Drugiej Rzeczypospolitej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Kamil Kijek, Czy stosunki polsko-żydowskie są historią Żydów w Polsce? Recenzja: Audrey Kichelewski, Ocalali. Żydzi polscy po Zagładzie, tłum. Natalia Krasicka, Katarzyna Marczewska, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2021, 396 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
Podobne artykuły
- Elżbieta Janicka, Sąsiedzi raz jeszcze , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Tomasz Żukowski, Polemika z recenzją Bartłomieja Krupy [Tomasz Żukowski] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- August Grabski, Paweł Kendziorek, Antysemityzm a społeczeństwo mieszczańskie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Elżbieta Janicka, Zamiast negacjonizmu. Topografia symboliczna terenu dawnego getta warszawskiego a narracje o Zagładzie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Dariusz Libionka, Narodowa Organizacja Wojskowa i Narodowe Siły Zbrojne wobec Żydów pod Kraśnikiem – korekta obrazu , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Kamil Kijek, Czy stosunki polsko-żydowskie są historią Żydów w Polsce? Recenzja: Audrey Kichelewski, Ocalali. Żydzi polscy po Zagładzie, tłum. Natalia Krasicka, Katarzyna Marczewska, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2021, 396 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Elżbieta Janicka, Instead of negationism. The symbolic topography of the former Warsaw ghetto vis-à-vis Holocaust narratives , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2017)
- Bartłomiej Rusin, Leon Volovici, Nacjonalizm i „kwestia żydowska” w Rumunii lat trzydziestych XX wieku, tłum. Kazimierz Jurczak, Kraków–Budapeszt: Austeria, 2016, 394 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Bożena Szaynok, Po Zagładzie. Przed Soborem. Obraz Żydów w listach do „Tygodnika Powszechnego” po publikacji artykułu Jerzego Turowicza Antysemityzm (marzec 1957) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
- Tomasz Żukowski, Jan Borowicz, Pamięć perwersyjna. Pozycje polskiego świadka Zagłady [Tomasz Żukowski] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.