English
Język Polski
Paszporty złudzeń. Sprawa paszportów południowoamerykańskich widziana z Będzina
Michał Sobelman
sobmichael@hotmail.com Biogramhistoryk, publicysta, scenarzysta filmów dokumentalnych, tłumacz współczesnej literatury hebrajskiej. W 1969 r. wyemigrował do Izraela, gdzie po pobycie w kibucu i wojsku (w tym służba zawodowa) ukończył historię i slawistykę na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. W latach 1981–1992 był pracownikiem naukowym tej uczelni, a w latach 1986–1992 współpracował z Instytutem Yad Vashem w Jerozolimie i Agencją Żydowską, następnie pełnił funkcję rzecznika prasowego Ambasady Izraela w Warszawa oraz redaktora naczelnego miesięcznika „Słowo Żydowskie”
https://orcid.org/0000-0002-4902-5984
Ambasada Izraela w RP
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 16 (2020), Strony: 700-717
Data zgłoszenia: 2020-11-07Data publikacji: 2020-12-16
https://doi.org/10.32927/ZZSiM.662
Abstrakt
Artykuł powstał w reakcji na ukazanie się książki Lista Ładosia, ukazującą listę 3262 Żydów posiadających paszporty krajów latynoamerykańskich i wystawionych w czasie wojny przez Poselstwo RP w Szwajcarii. Opierając się w dużej mierze na materiałach z getta będzińskiego, autor polemizuje z główną tezą publikacji, jakoby „posiadanie paszportu Ładosia dawało osobie zagrożonej śmiercią w Zagładzie większą szanse na przeżycie”. Twierdzi on również, że spora grupa Żydów, a szczególnie członków organizacji żydowskich, nie przywiązywała większej wagi do posiadania takiego paszportu, a czasami nawet wręcz nie zdawała sobie z tego sprawy. Niezależnie od tego sprawa tzw. paszportów południowoamerykańskich i zaangażowanie polskiego poselstwa w Szwajcarii od wielu lat była znana historykom, w tym polskim
Słowa kluczowe
Zagłada , paszporty , getto , Będzin , Sosnowiec , Warszawa , Szwajcaria , Paragwaj , Honduras , Chajka Klinger , Dawid Liwer , Heini Bornstein , Aleksander Ładoś
Bibliografia
Archiwum Moreszet, A175, Relacja Ajzyka Neumana, 1985 r.
Google Scholar
Archiwum Moreszet, D.1.5466, Raport o działalności światowej organizacji Ha-Szomer Ha-Cair w Szwajcarii w latach wojny 1940–1946, sporządzony przez Heiniego Borensteina, kibuc Lahawot ha-Baszan.
Google Scholar
Yad Vashem, 6493, Relacja Szimona Frosta, 12 VIII i 12 X 1991 r.
Google Scholar
Berg Mary, The Diary of Mary Berg Growning up in the Warsaw ghetto, oprac. Samuel L. Shneiderman, Oxford: Oneworld, 2006 (wyd. polskie: Dziennik z getta warszawskiego, tłum. Maria Salapska, Warszawa: Czytelnik, 1983).
Google Scholar
Berliński Hersz, Zichronot [hebr. Wspomnienia], „Jalkut Moreszet”, listopad–grudzień 1963.
Google Scholar
Bornstein Heini, Haj Szwaic. Peulot ezra we-hacala ba-szanim 1939–1946 [hebr. Wyspa Szwajcaria. Pomoc i ratowanie w latach 1939–1946], Tel Awiw: Moreszet, 1996;
Google Scholar
Bornstein Heini, Me Basel ad Lahawot ha-Baszan [hebr. Z Bazylei do Lahawot ha-Baszan], Tel Awiw: Moreszet, 2012.
Google Scholar
Bornstein Heini, Michtawim be zmanim afelim [hebr. Listy z mrocznych czasów (korespondencja między działaczami Ha-szomer Ha-Cair a Centrum Kontaktu w Szwajcarii w latach 1940–1945), Tel Awiw: Moreszet, 2019.
Google Scholar
Brandes Aharon, Reszef Chaim, Cwi Brandes – meraszej ha-machteret he-chalucit be-Zaglembie [hebr. Cwi Brandes – jeden z przywódców konspiracji chalucowej w Zagłębiu], Tel Awiw: Moreszet, Sifrijat Poalim, 1978.
Google Scholar
Eck Natan, Nisjonot hacala al jedej darkonim uteudot ezrachut szel arcot amerika halatinit [hebr. Próby ocalenia za pomocą paszportów i dokumentów krajów Ameryki Łacińskiej], Jad Waszem, Jeruszalaim 1967.
Google Scholar
Haska Agnieszka, „Jestem Żydem, chcę wejść”. Hotel Plski w Warszawie, 1943, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2006.
Google Scholar
Haska Agnieszka, „Proszę pana ministra o energiczną interwencję”. Aleksander Ładoś (1891–1963) i ratowanie Żydów przez poselstwo RP w Bernie, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2015, nr 11.
Google Scholar
Jeden z najważniejszych dokumentów w historii Holokaustu, „Do Rzeczy”, 12 XII 2019, https://dorzeczy.pl/kraj/123243/jeden-z-najwazniejszych-dokumentow-w-historii-holokaustu-opublikowano-liste-ladosia.html.
Google Scholar
Klinger Chajka, Mi-joman ha-geto [hebr. Z dzienników getta], Tel Awiw: Sifrijat Hapoalim i Kibuc Haogen, 1959, s. 90.
Google Scholar
Kossoy Edward, Ziarno i plewy (przyczynek do działalności Poselstwa w RP w Bernie w latach II wojny światowej, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1995, nr 114.
Google Scholar
Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holocaustu. Polska, t. 1, red. nacz. Israel Gutman, red. wyd. polskiego Dariusz Libionka, Robert Kuwałek, Adam Kopciowski, Kraków: Fundacja Instytut Studiów Strategicznych, 2009.
Google Scholar
Lista Ładosia. Spis osób, na których nazwiska w okresie II wojny światowej zostały wystawione paszporty latynoamerykańskie przez Poselstwo RP i organizacje żydowskie w Szwajcarii, red. Jakub Kumoch, autorzy: Jakub Kumoch, Monika Maniewska, Jędrzej Uszyński i Bartłomiej Zygmunt, Warszawa: Instytut Pileckiego, 2019.
Google Scholar
Liwer Arie, Aszer lo eszkach [hebr. Czego nigdy nie zapomnę] [w:] Pinkas Bendin [Księga będzińskich Żydów], red. Abraham Samuel Sztajn, Tel Awiw: Irgun Jocej Bendin be-Israel, 1959.
Google Scholar
Liwer Dawid, Ir ha-metim [hebr. Miasto umarłych], Tel Awiw: Taberski, 1946.
Google Scholar
Ładoś Sebastian, Zanim Bóg odwróci wzrok, Brzezia Łąka: Poligraf, 2019.
Google Scholar
Pokaz filmu „Paszporty Paragwaju” – Warszawa, 30 stycznia 2019, https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/64843,Pokaz-filmu-Paszporty-Paragwaju-Warszawa-30-stycznia-2019.html.
Google Scholar
Potocki Michał, wywiad dla Radia TOK FM, 9 VIII 2017.
Google Scholar
Ronen Avihu, Nidona lechaim. Jomaneha we-ha-jecha szel Chajka Kliger [hebr. Skazana na życie. Dzienniki i życie Chajki Klinger], Tel Awiw: Uniwersitat Hajfa i Jedijot Sfarim, 2011.
Google Scholar
Schwarzbaum Alef, Peulot ezra mi Szwaic be-szanim 1940–1945 [hebr. Pomoc z Szwajcarii 1940–1945)], „Masua”, wrzesień 1974, t. 2.
Google Scholar
Segev Tom, Medina be-chol mechir [hebr. Państwo za wszelką cenę (Opowieść o życiu Dawida Ben Guriona)], Jeruszalaim: Keter, 2018.
Google Scholar
Stańczyk Zbigniew, Lista Ładosia, „Wprost” 1994, nr 16.
Google Scholar
Stauffer Paul, Polacy, Żydzi, Szwajcarzy, tłum. Krystyna Stefańska-Müller, Warszawa: PIW, 2008.
Google Scholar
Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945, oprac. Władysław Bartoszewski, Zofia Lewinówna, Warszawa: Znak, 1969.
Google Scholar
Walewski Ryszard, „Jurek. Opowieść o Jurku Płońskim” [hebr.], Tel Awiw: Moreszet, 2002.
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Michał Sobelman, Unger Michael, Łódź – ostatnie getto w Polsce [tłum tytułu z hebr.] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Michał Sobelman, Avihu Ronen, Nidona lechaim [Skazana na życie] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
Podobne artykuły
- Marta Janczewska, Wspomnienia, relacje, dzienniki – seria wydawnicza Żydowskiego Instytutu Historycznego INB , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Jakub Kumoch, W niewoli własnych wierzeń, czyli komu przeszkadza nowa wiedza o paszportach Ładosia - Polemika z artykułem Paszporty złudzeń. Sprawa paszportów południowoamerykańskich widziana z Będzina Michała Sobelmana , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Avihu Ronen, Pamiętniki Chajki Klinger , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Agnieszka Haska, „Proszę Pana Ministra o energiczną interwencję”. Aleksander Ładoś (1891–1963) i ratowanie Żydów przez Poselstwo RP w Bernie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Jacek Leociak, Adam Mazur, Artur Żmijewski, „Berek jest głosem o niemocy wobec okrucieństwa; pragnieniem, by Zagłada się nie wydarzyła”. Z Arturem Żmijewskim rozmawiają Jacek Leociak i Adam Mazur , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Dariusz Libionka, Jacek Leociak, 75. rocznica akcji „Reinhardt” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Adam Puławski, „Benzyny zużyto 8 litrów”. Prozaizacja Zagłady na przykładzie dokumentacji Archiwum Państwowego w Lublinie Oddział w Chełmie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Jacek Leociak, Marcin Kula, Uparta sprawa , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Redakcja, Ewa Wiatr, Adam Sitarek, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Anka Grupińska, Dariusz Libionka, Rozmowa z Józefem Grynblattem, członkiem Betaru i Żydowskiego Związku Wojskowego w czasie powstania w getcie warszawskim , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
