Stanisław Żemis – świadek zagłady Żydów w Łukowie
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 14 (2018), Strony: 279-307
Data zgłoszenia: 2020-09-27Data publikacji: 2018-12-20

Abstrakt
Najcenniejszą relację dotyczącą Zagłady Żydów w Łukowie, mieście powiatowym w województwie lubelskim, spisał ktoś, kto do tej pory znany był jako Stanisław Żemiński. O autorze wstrząsającego i pełnego empatii dziennika nic więcej nie było wiadomo. Nie udało się ustalić żadnych szczegółów biograficznych – skąd pochodził, gdzie mieszkał, co się z nim działo po wojnie. Autor artykułu odkrywa jego prawdziwą tożsamość. Nazywał się Stanisław Żemis. W młodości był nauczycielem, współpracownikiem Janusza Korczaka. W czasie okupacji trafił do Łukowa, gdzie zajmował się działalnością spółdzielczą oraz konspiracyjną, a po wyzwoleniu został pierwszym prezydentem Siedlec. W późniejszych latach osiadł w Warszawie, gdzie, po utracie wzroku, zajął się pracą na rzecz środowiska osób niewidomych.
Słowa kluczowe
Łuków , Jews , Holocaust testimonies , Stanisław Żemiński , Stanisław Żemis
Bibliografia
Źródła archiwalne
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych (AAN)
Google Scholar
, Zbiór akt osobowych działaczy ruchu robotniczego, 13119, teczka „Żemis
Google Scholar
Stanisław”
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Lublinie (AP Lublin)
Google Scholar
, Akta stanu cywilnego Paraϐii Rzymskokatolickiej w Bełżycach, 2.21/129,
Google Scholar
Księga urodzeń, małżeństw i zgonów, 1902 r.
Google Scholar
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH)
Google Scholar
/30, Pamiętniki Żydów Ocalałych z Zagłady, Łuków – getto i okolice
Google Scholar
Archiwum prywatne Adama Żemisa
Google Scholar
Stanisława i Stanisław Żemisowie, „Pamiętnik z lat 1939–1946”, mps
Google Scholar
Źródła publikowane
Google Scholar
Kosobudzki Piotr, Przez druty, kraty i kajdany. Wspomnienia partyzanta NSZ, Wrocław: Nortom, 1997.
Google Scholar
Żemiński Stanisław, Kartki dziennika nauczyciela w Łukowie z okresu okupacji hitlerowskiej, „Biuletyn ŻIH” 1958, nr 3 (27).
Google Scholar
Żemis Stanisław, Doktor Janusz Korczak, „Pochodnia” czerwiec 1978, nr 6.
Google Scholar
Żemis Stanisław, Korczakowska noc [w:] Wspomnienia o Januszu Korczaku, wybór i oprac. Ludwika Barszczewska, Bolesław Milewicz, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989.
Google Scholar
Żemis Stanisław, Na progu wolności, „Zielony Sztandar”, 28 II 1962, nr 17.
Google Scholar
Żemis Stanisław, Ogród szkolny RTPD na Żoliborzu jako koncepcja metodyczno-wychowawcza, „Życie Szkoły”, grudzień 1958, nr 12.
Google Scholar
Żemis Stanisław, Siedlce 1944, „Trybuna Mazowiecka”, 22 VII 1959, nr 174.
Google Scholar
Żemis Stanisław, Spotkania z Januszem Korczakiem, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, październik 1962, nr 8.
Google Scholar
Żemis Stanisław, Szkoła RTPD w Osiedlu Żoliborskim w Warszawie, „Przyjaciel Dziecka”, czerwiec 1960, nr 6.
Google Scholar
Prasa
Google Scholar
„Regionalna Agencja Prasowa «Podlasie»” 1944
Google Scholar
Literatura przedmiotu
Google Scholar
Czeranowski Feliks, Prasa konspiracyjna na Podlasiu podczas drugiej wojny światowej,
Google Scholar
„Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1965, t. 4, nr 1.
Google Scholar
Czubaszek Krzysztof, Żydzi Łukowa i okolic, Warszawa: Danmar, 2008.
Google Scholar
Dolata Bolesław, Indeks dat wyzwolenia niektórych miejscowości polskich w latach 1944–
Google Scholar
przez Armię Radziecką i Ludowe Wojsko Polskie, dodatek do „Wojskowego Przeglądu Historycznego” 1961, nr 2.
Google Scholar
Dominiak-Górski Stanisław, Siedleckie początki [w:] Okręg siedlecki 1942–1944. Z walk PPR, GL i AL, red. Benon Dymek, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1977.
Google Scholar
Dudek-Klimiuk Joanna, Ogrody szkolne Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego” 2018, t. 66.
Google Scholar
Dudowa Halina, Nieco o rzetelności, „Za Wolność i Lud”, 5 V 1973, nr 18.
Google Scholar
Falska Maria, Nasz Dom. Zrozumieć, porozumieć się, poznać, wybór i oprac. Marta Ciesielska, Barbara Puszkin, Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2007.
Google Scholar
Hulek Aleksander, Przedmowa [w:] Stanisław Żemis, Człowiek niewidomy. Wskazania dla ociemniałych i tracących wzrok, Warszawa: PZWL, 1973.
Google Scholar
Juźwik Aleksander, Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w latach 1944–1949. Funkcjonowanie i problemy ideowo-organizacyjne, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2015, t. 13
Google Scholar
Kępa Irena, Cenny dar – czyli spuścizna po Stanisławie Żemisie, „Muzea Walki” 1988, t. 21.
Google Scholar
Laskowski Stanisław, Moje wspomnienia [w:] Okręg siedlecki 1942–1944. Z walk PPR, GL i AL, red. Benon Dymek, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1977.
Google Scholar
Ługowski Bronisław, „Miesięcznik Nauczycielski” 1935–1937 (Organ radykalnej lewicy
Google Scholar
nauczycielskiej), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1963, t. 2.
Google Scholar
Macichowski Józef, Na jubileusz 75 rocznicy urodzin Stanisława Żemisa, „Sylwan”, sierpień 1977, nr 8.
Google Scholar
Mierzwińska-Szybka Zoϐia, Żemis Stanisław (1902–1978) [w:] Słownik biograϔiczny pracowników społecznych, red. Małgorzata Gładkowska i in., Warszawa: Towarzystwo
Google Scholar
Wolnej Wszechnicy Polskiej, 1993, t. 1.
Google Scholar
Odszedł pedagog i publicysta Stanisław Żemis, „Pochodnia”, luty 1979, nr 2.
Google Scholar
Okręg siedlecki 1942–1944. Z walk PPR, GL i AL, red. Benon Dymek, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1977.
Google Scholar
Pierwszy spośród niewidomych nauczycieli, „Pochodnia” grudzień 1964, nr 12.
Google Scholar
Rzeminski Stanislaw, Un instituteur polonais de Lukow raconte [w:] Le Livre de Lukow. Pages de l’histoire sorties de l’ombre, tłum. z jidysz Alain Zylbering, Maurice Dab, red. Binem Heller, Paris: Associations des Originaires de Lukow d’Israël et des Etats-Unis,
Google Scholar
(wyd. oryg.: Sefer Lukow, gehejlikt der chorew geworener kehile, Tel Awiw: Irgun Jocej Lukow be-Israel i Lukower Landsmanszaft in di Farajnikte Sztatn, 1968).
Google Scholar
Skibińska Alina, „Ludzie opowiadali rzeczy potworne o tym, co się tam działo”. Dwa świadectwa Zagłady – Adama Ulricha z Zakrzówka i Stanisława Ż(Rz)emińskiego z Łukowa, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, nr 13.
Google Scholar
Szarota Tomasz, Opublikowane pamiętniki, wspomnienia, relacje do dziejów PRL [w:] Polska Ludowa. Materiały i studia, t. 3, red. Stanisław Arnold, Warszawa: PWN, 1964.
Google Scholar
Szczurek Józef, Stanisław Żemis otrzymał Złotą Odznakę Nauczycielską, „Pochodnia”, kwiecień 1958, nr 4.
Google Scholar
Szczurek Józef, Zawsze w otwarte karty, „Pochodnia”, lipiec 1977, nr 7.
Google Scholar
Szurek Jean-Charles, Powiat łukowski [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 1, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Warszawa:
Google Scholar
Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Google Scholar
Tomerska Danuta, Nauczyciel, społecznik, publicysta, „Pochodnia”, maj 2004, nr 5.
Google Scholar
Tracewski Bohdan, Wszechstronne myślenie o dzieciach, „Przyjaciel Dziecka” 2017, nr 1/6.
Google Scholar
Tupalski Marian, Ludowa prasa konspiracyjna na Podlasiu [w:] Ruch ludowy na Lubelszczyźnie. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez WK ZSL w Lublinie, red.
Google Scholar
Józef Ryszard Szaϐlik, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1964.
Google Scholar
Wołosz Paweł, Mieszkańcy Siedlec w obliczu sowietyzacji miasta w 1944 roku, „Historia i Świat” 2014, nr 3.
Google Scholar
Zieliński Jan, Szkatułki Newerlego, Warszawa: W.A.B., 2012.
Google Scholar
Ż(Rz)emiński Stanisław, Pamiętniki. Łuków i okolice – getto, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, nr 13.
Google Scholar
Żemis Stanisław (1902–1978) [w:] Włodzimierz Wincławski, Słownik biograϔiczny socjologii polskiej, Toruń 2011, t. 4 (Su–Ż), Suplement.
Google Scholar
Życie i zagłada Żydów polskich 1939–1945. Relacje świadków, wybór i oprac. Michał Grynberg, Maria Kotowska, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003.
Google Scholar
Strony internetowe
Google Scholar
Biogram Stefana Kosobudzkiego, https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Kosobudzki
Google Scholar
Biogram Stanisława Żemisa, https://bs.sejm.gov.pl
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Podobne artykuły
- Dan Michman, Społeczeństwo holenderskie i los Żydów: skomplikowana historia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Jacek Leociak, Understanding the Holocaust. A Task for Generations , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Redakcja Czasopisma, Jan Grabowski, From the editors , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Przemysław Czapliński, Zagłada jako horror. Kilka uwag o literaturze polskiej 1985–2015 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Roni Stauber, Filip Friedman i początki badań nad Zagładą , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Stephan Lehnstaedt, Niemieccy okupanci w Warszawie a jawność Holokaustu , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Jacek Leociak, Marta Tomczok, Afektywny kicz holokaustowy – wprowadzenie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Joanna Śliwa, Agnieszka Witkowska-Krych, Dziecko wobec Zagłady. Instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
- Yehuda Bauer, Nowogródek – historia sztetlu , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Eliot Niddam Orvietto, Pomoc udzielana Żydom przez zakony we Francji podczas Zagłady. Wprowadzenie do zagadnienia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.