English
Język Polski
Protokoły wizji lokalnej na terenach poobozowych w Chełmnie i lesie rzuchowskim przeprowadzonej 1 kwietnia 1945 r. przez przedstawicieli władz powiatu tureckiego
Bartłomiej Grzanka
b.grzanka@chelmno-muzeum.eu Biogramhistoryk, kierownik Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem Oddział Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie. Autor m.in. publikacji Przybysze z zaświatów. Uciekinierzy z niemieckiego obozu zagłady w Chełmnie (2022), opracował pierwsze pełne polskie wydanie pamiętnika nadleśniczego Heinza Maya, niemieckiego świadka Zagłady w Kulmhof (2018), autor artykułów publikowanych m.in. w „Zagładzie Żydów. Studia i Materiały”, roczniku Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk „Polonia Maior Orientalis”, „Roczniku Kolskim” i publikacji o tematyce regionalistycznej.
https://orcid.org/0000-0002-9301-0237
Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem Oddział Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 19 (2023), Strony: 533-557
Data zgłoszenia: 2023-02-28Data publikacji: 2023-12-23
https://doi.org/10.32927/zzsim.942
Abstrakt
Po likwidacji obozu zagłady w Chełmnie tereny poobozowe przez dwa miesiące pozostawały bez opieki ze strony miejscowych władz. 1 kwietnia 1945 r. dzięki osobistym staraniom ocalonego z Zagłady Jakuba Waldmana do Chełmna przybyła komisja przedstawicieli władz sąsiedniego powiatu tureckiego. Wynikiem jej pracy są prezentowane poniżej protokoły, stanowiące świadectwo wiedzy mieszkańców wsi i okolicy na temat zbrodni popełnionych przez SS-Sonderkommando Kulmhof. Pozyskane przez komisję materiały przekazane zostały Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej w Łodzi, co przyczyniło się do przeprowadzenia 26 maja 1945 r. wizji lokalnej na terenach poobozowych przez członków Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce pod przewodnictwem Zofii Nałkowskiej, a następnie do rozpoczęcia oficjalnego dochodzenia przez sędziego śledczego Sądu Okręgowego w Łodzi Władysława Bednarza.
Słowa kluczowe
obóz zagłady Kulmhof , Chełmno , Jakub Waldman , protokoły
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival Sources
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu
Google Scholar
Akta procesu Henryka Mani, 1069/1/10/1
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie
Google Scholar
Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, 165/271
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Poznaniu Oddział w Koninie
Google Scholar
Starostwo Powiatowe w Turku, sygn. 4, 9, 481
Google Scholar
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
Google Scholar
Zbiór relacji Żydów Ocalałych z Zagłady, 301/153, 301/5349, 301/5350 Zbiór pamiętników Żydów Ocalałych z Zagłady, 302/220
Google Scholar
Źródła publikowane / Published Sources
Google Scholar
Dokumenty i materiały, t. 1: Obozy, oprac. Nachman Blumental, Łódź: CŻKH, 1946.
Google Scholar
Dokumenty i materiały do dziejów okupacji niemieckiej w Polsce, t. 2: Akcje i wysiedlenia, oprac. Józef Kermisz, Warszawa–Łódź–Kraków: CŻKH, 1946.
Google Scholar
Grzanka Bartłomiej, Przybysze z zaświatów. Uciekinierzy z niemieckiego obozu zagłady w Chełmnie, Chełmno: Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, 2022.
Google Scholar
Grzanka Małgorzata, Zięba Agnieszka, „Nazwali to, że biorą na robotę...”. Dokumenty osobiste więźniów niemieckiego obozu zagłady w Chełmnie, Chełmno: Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, 2021.
Google Scholar
Litka Piotr, Lorek Zdzisław, Pawlikowski Grzegorz, Nieznane opracowanie: Waldemar Szulc, „Chełmno nad Nerem (Kulmhof) Hitlerowski obóz natychmiastowej zagłady”,
Google Scholar
„Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16.
Google Scholar
Mówią świadkowie Chełmna, red. Łucja Pawlicka-Nowak, Konin–Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2004.
Google Scholar
Relacja Mordechaja Żurawskiego z Chełmna nad Nerem „Moje przeżycia z 1940 roku”, oprac. Łucja Pawlicka-Nowak, Monika Polit, tłum. z jidysz Monika Polit, Anna Styczyńska, Miłosz Omietoński, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16.
Google Scholar
Świadectwa Zagłady. Obóz w Chełmnie nad Nerem. Getto wiejskie Czachulec, wybór dok., wstęp i oprac. Łucja Pawlicka-Nowak, współpr. Jolanta Adamska, Gdańsk: Muzeum II Wojny Światowej, 2014.
Google Scholar
Literatura przedmiotu Content related Literature
Google Scholar
Bednarek Jerzy, Antykomunistyczny oddział partyzancki Eugeniusza Kokolskiego „Groźnego” (sierpień 1945 r. – marzec 1946 r.) [w:] Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne w Wielkopolsce w latach 1945–1956, red. Agnieszka Łuczak, Aleksandra Pietrowicz, „Studia i Materiały Poznańskiego IPN”, t. 23, Poznań: IPN, 2016.
Google Scholar
Bednarz Władysław, Obóz straceń w Chełmnie nad Nerem, Warszawa: PIW, 1946.
Google Scholar
Ghetto Litzmannstadt 1941–1944. Dokumenty a vypovedi o živote českych židů w lodžskem ghettu, oprac. Richard Seemann, Praha: Ústav mezinárodních vztahů ve spoluprácis Terezínským památníkem, 2000.
Google Scholar
Grzanka Bartłomiej, Grzanka Małgorzata, Cień zagłady. Początki funkcjonowania niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, Chełmno: Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, 2020.
Google Scholar
Janicki Paweł, Heidemühle, czyli młyn na wrzosowisku. Historia getta wiejskiego w Czachulcu Nowym, Kawęczyn: Urząd Gminy Kawęczyn, 2021.
Google Scholar
Kaszyński Mariusz, Stanisław Kaszyński (1903–1942) – sprawiedliwy, który nie pozostawał bierny wobec nieszczęścia innych, „Polonia Maior Orientalis” 2017, t. 4.
Google Scholar
Litka Piotr, Lorek Zdzisław, Pawlikowski Grzegorz, Śledztwo sędziego Bednarza w sprawie niemieckiego obozu zagłady Kulmhof, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2018, nr 14.
Google Scholar
Miłosz Jan, Piasecki Andrzej, W socjalistycznej Polsce (1945–1989) [w:] Dzieje Turku, red.
Google Scholar
Czesław Łuczak, Edmund Makowski, Poznań: Wydawnictwo WBP, 2002.
Google Scholar
Montague Patrick, Chełmno, pierwszy nazistowski obóz zagłady, tłum. Tomasz S. Gałązka, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014.
Google Scholar
Obóz śmieci w Chełmnie, „Robotnik”, 5 VI 1945.
Google Scholar
Sefer zikaron le-kehilat Turek we li-kedoszeha, Tel Awiw 1982.
Google Scholar
Serwański Edward, Z dziejów wielkopolskiej konspiracji (1939–1945), Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1999.
Google Scholar
Siepracka Dorota, Stanisław Kaszyński wobec eksterminacji Żydów w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem [w:] „Kto w takich czasach Żydów przechowuje?...”. Polacy niosący pomoc ludności żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. Aleksandra Namysło, Warszawa: IPN, 2009.
Google Scholar
Silberklang Dawid, Józef Kermisz (1907–2005) – twórca badań nad Szoa, „Zagłada Żydów.
Google Scholar
Studia i Materiały” 2014, nr 10.
Google Scholar
Słowa są zbyt słabe... Jeszcze jedna mordownia hitlerowska, „Głos Wielkopolski”, 21 VIII 1945.
Google Scholar
Stryjkowski Krzysztof, W okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1945) [w:] Dzieje Turku, red. Czesław Łuczak, Edmund Makowski, Poznań: Wydawnictwo WBP, 2002.
Google Scholar
Ziółkowska Anna, Obozy pracy przymusowej dla Żydów w Wielkopolsce w latach okupacji hitlerowskiej (1941–1945), Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2005.
Google Scholar
Netografia
Google Scholar
www.yvng.yadvashem.org
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Podobne artykuły
- Agnieszka Witkowska-Krych, Główny Dom Schronienia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Justyna Majewska, „Świadek zeznał, co następuje...” Protokoły przesłuchania polskich pracowników kolei pracujących na stacjach w okolicy obozów akcji „Reinhardt” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Marta Tomczok, Zatrucie. Piołun i popiół… trzydzieści lat później , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Jakub Petelewicz, Edward Kossoy (1913–2012) in memoriam , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 8 (2012)
- Michal Frankl, Wreszcie w kalendarzu? Tereziński obóz rodzinny w Auschwitz-Birkenau w czeskiej świadomości historycznej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Renata Piątkowska, Muzeum Żydowskie i Centrum Tolerancji w Moskwie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Zofia Wóycicka, Sarah Gunsburger, National Policy, Global Memory: The Commemoration of the „Righteous” from Jerusalem to Paris, 1942–2007 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Zofia Wóycicka, Buchenwald revisited , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Robert Szuchta, Piotr Trojański, Jak pisać podręczniki szkolne o Zagładzie? Na marginesie recenzji książki pt. Zrozumieć Holokaust , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Adam Puławski, Uwagi i refleksje wokół wydawnictwa edukacyjnego Zrozumieć Holokaust , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
<< < 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
