English
Język Polski
Literatura polska o donosach i donosicielach
Sławomir Buryła
redakcja@holocaustresearch.pl Biogramabsolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Autor książki Prawda mitu i literatury, edytor krytycznego wydania dwóch tomów prozy Tadeusza Borowskiego. Ostatnio wydał Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga. Zajmuje się literaturą wojny i okupacji, a zwłaszcza problematyką Holocaustu oglądaną m.in. pod kątem obecności w niej pytań o trudne wybory moralne, dobroć Boga, istotę żydowskiej i polskiej pamięci
https://orcid.org/0000-0001-9838-0467
Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 2 (2006), Strony: 76-98
Data zgłoszenia: 2020-10-11Data publikacji: 2006-12-02
https://doi.org/10.32927/ZZSiM.181
Abstrakt
Artykuł jest próbą przedstawienia drażliwej problematyki donosów na Żydów w czasie okupacji. Materiał do analizy stanowi literatura polska poszerzona o świadectwa wspomnieniowe i pamiętnikarskie. Punktem wyjścia i ważnym kontekst intelektualnym jest pionierska książka Barbary Engelking „szanowny panie gistapo”.
Donosiciele ― działając anonimowo, przez co niekiedy bardziej niebezpieczni od szmalcowników ― zwykle w swym zajęciu nie widzieli niczego nagannego moralnie. Tymczasem była to jedna z bardziej groźnych i ohydnych profesji w czasie wojny. Artykuł weryfikuje również potoczne przekonanie o niewielkiej skali tego zjawiska. Wydaje się, a zaświadczają o tym między innymi teksty literackiej, że była istna plaga okupacji. Lęk przed wzrokiem szantażysty czy donosiciela był uczuciem, które znało wielu ukrywających się Żydów. Za Barbarą Engelking autor traktuje donos jako formę kolaboracji, ukrytej współpracy z nazistami w realizacji ich potwornego celu.
Jednym z istotniejszych zagadnień, jakie podejmuje autor artykułu jest odpowiedź na pytanie o przyczyny, dla których wydawano Żydów. Wśród ważniejszych powodów trzeba wymienić: chęć zagarnięcia mienia ofiary, frustrację, poczucie siły i władzy, jaką dawała anonimowość sprawcy, ale też antysemityzm oraz nienawiść na tle rasowym.
Słowa kluczowe
stosunki polsko-żydowskie , okupacja , denuncjacje i donosy , ciemna strona historii
Licencja
Prawa autorskie (c) 2006 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Sławomir Buryła, A. Ubertowska, Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holokaustu , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Sławomir Buryła, Kertzer David, Papieże a Żydzi , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Sławomir Buryła, Nechama Tec, Daniel w jaskini lwa. Życie Oswalda Rufeisena , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Sławomir Buryła, Najnowsze studia na ludobójstwem. Wybrane zagadnienia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Sławomir Buryła, Witold Mędykowski, W cieniu gigantów. Pogromy 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Kontekst historyczny, społeczny i kulturowy , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Sławomir Buryła, Jean Améry, Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Sławomir Buryła, Harald Welzer, Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów, tłum. Magdalena Kurkowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010, 321 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Sławomir Buryła, Jerzy Jurandot, Miasto skazanych. 2 lata w warszawskim getcie, Stefania Grodzieńska, Dzieci getta , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Sławomir Buryła, Marek Kaźmierczak, Auschwitz w Internecie. Przedstawienia Holokaustu w kulturze popularnej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Sławomir Buryła, Christian Ingrao, Wierzyć i niszczyć. Intelektualiści w machinie wojennej SS , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
Podobne artykuły
- Michał Kowalski, Karny Obóz Pracy Treblinka I w świetle relacji żydowskich , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Heléna Huhák, András Szécsényi, Kawalkada interpretacji. Pociąg Kastnera w osobistych narracjach uciekinierów , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Klara Naszkowska, Judith S. Kestenberg i ucieczka w (nie)pamięć o Zagładzie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Piotr Filipkowski, Pozagładowe historie mówione: nagrania, archiwa, sposoby lektury , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Andrew Kornbluth, „Jest wielu Kainów pośród nas”. Polski wymiar sprawiedliwości a Zagłada, 1944–1956 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Antoni Sułek, Lament nad Izbicą: Rafał Hetman, Izbica, Izbica [Antoni Sułek] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Dariusz Libionka, Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933–1945, t. 2: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Jacek Leociak, Adam Mazur, Artur Żmijewski, „Berek jest głosem o niemocy wobec okrucieństwa; pragnieniem, by Zagłada się nie wydarzyła”. Z Arturem Żmijewskim rozmawiają Jacek Leociak i Adam Mazur , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Marcin Kula, Szuflada z dokumentami [Czarna księga, red. Wasilij Grossman, Ilja Erenburg, oprac. Joanna Nalewajko-Kulikov] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Dariusz Libionka, Lokalne struktury Narodowych Sił Zbrojnych wobec ukrywających się Żydów w świetle powojennych materiałów śledczych i procesowych – przypadek powiatów miechowskiego i pińczowskiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
