English
Język Polski
Literatura polska o donosach i donosicielach
Sławomir Buryła
redakcja@holocaustresearch.pl Biogramabsolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Autor książki Prawda mitu i literatury, edytor krytycznego wydania dwóch tomów prozy Tadeusza Borowskiego. Ostatnio wydał Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga. Zajmuje się literaturą wojny i okupacji, a zwłaszcza problematyką Holocaustu oglądaną m.in. pod kątem obecności w niej pytań o trudne wybory moralne, dobroć Boga, istotę żydowskiej i polskiej pamięci
https://orcid.org/0000-0001-9838-0467
Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 2 (2006), Strony: 76-98
Data zgłoszenia: 2020-10-11Data publikacji: 2006-12-02
https://doi.org/10.32927/ZZSiM.181
Abstrakt
Artykuł jest próbą przedstawienia drażliwej problematyki donosów na Żydów w czasie okupacji. Materiał do analizy stanowi literatura polska poszerzona o świadectwa wspomnieniowe i pamiętnikarskie. Punktem wyjścia i ważnym kontekst intelektualnym jest pionierska książka Barbary Engelking „szanowny panie gistapo”.
Donosiciele ― działając anonimowo, przez co niekiedy bardziej niebezpieczni od szmalcowników ― zwykle w swym zajęciu nie widzieli niczego nagannego moralnie. Tymczasem była to jedna z bardziej groźnych i ohydnych profesji w czasie wojny. Artykuł weryfikuje również potoczne przekonanie o niewielkiej skali tego zjawiska. Wydaje się, a zaświadczają o tym między innymi teksty literackiej, że była istna plaga okupacji. Lęk przed wzrokiem szantażysty czy donosiciela był uczuciem, które znało wielu ukrywających się Żydów. Za Barbarą Engelking autor traktuje donos jako formę kolaboracji, ukrytej współpracy z nazistami w realizacji ich potwornego celu.
Jednym z istotniejszych zagadnień, jakie podejmuje autor artykułu jest odpowiedź na pytanie o przyczyny, dla których wydawano Żydów. Wśród ważniejszych powodów trzeba wymienić: chęć zagarnięcia mienia ofiary, frustrację, poczucie siły i władzy, jaką dawała anonimowość sprawcy, ale też antysemityzm oraz nienawiść na tle rasowym.
Słowa kluczowe
stosunki polsko-żydowskie , okupacja , denuncjacje i donosy , ciemna strona historii
Licencja
Prawa autorskie (c) 2006 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Sławomir Buryła, A. Ubertowska, Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holokaustu , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Sławomir Buryła, Kertzer David, Papieże a Żydzi , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Sławomir Buryła, Nechama Tec, Daniel w jaskini lwa. Życie Oswalda Rufeisena , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 5 (2009)
- Sławomir Buryła, Najnowsze studia na ludobójstwem. Wybrane zagadnienia , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Sławomir Buryła, Witold Mędykowski, W cieniu gigantów. Pogromy 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Kontekst historyczny, społeczny i kulturowy , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Sławomir Buryła, Jean Améry, Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Sławomir Buryła, Harald Welzer, Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów, tłum. Magdalena Kurkowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010, 321 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Sławomir Buryła, Jerzy Jurandot, Miasto skazanych. 2 lata w warszawskim getcie, Stefania Grodzieńska, Dzieci getta , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 12 (2016)
- Sławomir Buryła, Christian Ingrao, Wierzyć i niszczyć. Intelektualiści w machinie wojennej SS , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
- Sławomir Buryła, Marek Kaźmierczak, Auschwitz w Internecie. Przedstawienia Holokaustu w kulturze popularnej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
Podobne artykuły
- Jan Grabowski, “I Wish to Add that I was not Aware and Carried out the Task as a Soldier of the Home Army”. On the Murder of Jews Hiding near Racławice by a Company of the Miechów Home Army , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Barbara Engelking, “We are competely dependent on them . . .” – relations between the helpers and the hiding as exemplified by Fela Fischbein’s diary , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Jacek Leociak, Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad Zagładą Żydów (Rekonesans metodologiczny) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Anna Bikont, Nasza polska gorączka złota: Paweł Piotr Reszka, Płuczki [Anna Bikont] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Dariusz Libionka, Apocrypha from the History of the Jewish Military Union and its Authors , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Jan Grabowski, Tadeusz Tomasz Krasnodębski, Policjant konspiratorem. Szesnaście lat na muszce Gestapo i bezpieki [Policeman-Conspirator. Sixteen years on a sight of Gestapo and State Security] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Bartłomiej Krupa, Tomasz Żukowski, Pod presją. Co mówią o Zagładzie ci, którym odbieramy głos [Bartłomiej Krupa] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Joanna Ostrowska, Karolina Sulej, Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady [Joanna Ostrowska] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Piotr Filipkowski, Piotr M.A. Cywiński, Auschwitz. Monografia Człowieka [Piotr Filipkowski] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Jacek Leociak, Censorship Keeping Guard over the Church. Krystyna Modrzewska’s Censored Memoir , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
