Pokaż  Nr 15 (2019)

Nr 15 (2019)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2019-12-20

Dział: Materiały

„To było między pierwszą a drugą”. Zabójstwo Róży Berger podczas pogromu w Krakowie 11 sierpnia 1945 r.

Łukasz Krzyżanowski

lukasz.krzyzanowski@ifispan.waw.pl

Historyk i socjolog, adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Postdoctoral research fellow na Freie Universität w Berlinie (2016-2018), adiunkt w Instytucie Historycznym UW (2018), visiting fellow na University of Oxford (2012, 2013, 2014-2015) oraz Yad Vashem (2015). Stypendysta Claims Conference (Kegan Fellowship in Advanced Holocaust Studies) oraz narodowego Centrum Nauki. Autor monografii Dom, którego nie było. Powroty ocalałych do powojennego miasta (2016; wersja anglojęzyczna Ghost Citizens. Jewish Return to a Postwar City ukaże się w 2020). Obecnie bada życie codzienne oraz relacje władzy w społecznościach małych miast i wsi w Polsce centralnej pod okupacją niemiecką.

ORCID logo https://orcid.org/0000-0003-2210-8146

Instytut Filozofii i Socjologii PAN

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 15 (2019), Strony: 409-445

Data zgłoszenia: 2020-09-07

Data publikacji: 2019-12-20

DOI logo https://doi.org/10.32927/ZZSiM.2020.15.17

Abstrakt

Jedyną potwierdzoną oϐiarą śmiertelną pogromu krakowskiego, do którego doszło 11 sierpnia 1945 r., była Róża Berger. Kobieta zginęła we własnym mieszkaniu przy pl. Wolnica 4. O śmierci Berger donosiła ówczesna prasa, ale bliższe okoliczności tej zbrodni pozostały do dziś niewyjaśnione. Nowe światło na te wydarzenia rzuca teczka z aktami śledztwa wszczętego jeszcze w sierpniu 1945 r. przeciwko milicjantowi z II Komisariatu MO w Krakowie. Dokumenty te nie tylko dostarczają szczegółowych informacji o okolicznościach, w jakich zginęła Róża Berger, lecz także umożliwiają rekonstrukcję atmosfery pogromu panującej w najbliższym otoczeniu kamienicy, w której dokonano zabójstwa. Odnaleziona dokumentacja, uzupełniona informacjami pochodzącymi z innych teczek archiwalnych, pozwala też na zarysowanie zbiorowego portretu milicjantów służących w komisariacie MO oddalonym o 80 m od miejsca zbrodni.

Źródła archiwalne
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr)
Google Scholar

/182, 110/393
Google Scholar

Akta personalne: 057/488, 057/1028, 0194/1766, 0194/2187, 0194/2189,
Google Scholar

/2308, 0194/2380, 0194/2538, 0194/2599, 0194/3202, 0194/4296,
Google Scholar

/6279, 0194/6420
Google Scholar

Archiwum Narodowe w Krakowie (ANKr)
Google Scholar

Starostwo Grodzkie Krakowskie (StGKr), 818
Google Scholar

Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau
Google Scholar

Materiały, t. 209, Mat./1591
Google Scholar

Archiwum Yad Vashem (AYV)
Google Scholar

Pages of Testimony
Google Scholar

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH)
Google Scholar

/V/425/B/5283; 303/V/425/B/5407
Google Scholar

United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)
Google Scholar

Digital Archive, Tracing and Documentation ϐile 6.3.3.2/98432593-98432600/ITS
Google Scholar

Zakład Medycyny Sądowej Uniwersytetu Jagiellońskiego
Google Scholar

Księga ewidencyjna przeprowadzonych sekcji
Google Scholar

Księga protokołów sekcyjnych
Google Scholar

Źródła publikowane
Google Scholar

Księga adresowa miasta Krakowa i województwa krakowskiego z informatorem m.st. Warszawy, wojew. kieleckiego i śląskiego, Rocznik 1933/1934, Kraków: Magistrat stoł. król. miasta Krakowa, 1933, Spis mieszkańców miasta Krakowa, Dział VIII. Lavee (Łukawiecki) Simon, Jewish Hit Squad. The Łukawiecki Partisans Unit of the Polish
Google Scholar

Armia Krajowa, 1941–1944, Jerusalem: Green Publishing House, 2015.
Google Scholar

Lavee (Łukawiecki) Simon, Oddział Niezwyciężonych. Drużyna żydowskich partyzantów
Google Scholar

Armii Krajowej pod dowództwem Edmunda Łukawieckiego w latach 1941–1944, tłum. Magdalena Kurek, Rzeszów: „Bonus Liber” Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, 2018.
Google Scholar

Stefana Mikulskiego Wielka księga adresowa Stoł. Król. Miasta Krakowa, Rocznik X, Kraków: Stefan Mikulski i Stefan Przepolski, 1925.
Google Scholar

The Youngest Auschwitz Survivor. Mrs. Chaya Muller A’’H, „Lakewood Shopper”, 2 V 2019.
Google Scholar

Wokół pogromu kieleckiego, t. 1, red. Łukasz Kamiński, Jan Żaryn, Warszawa: IPN, 2006.
Google Scholar

Literatura przedmiotu
Google Scholar

Cichopek Anna, Pogrom Żydów w Krakowie 11 sierpnia 1945, Warszawa: ŻIH, 2000.
Google Scholar

Cichopek-Gajraj Anna, Beyond Violence. Jewish Survivors in Poland and Slovakia, 1944– 1948, Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
Google Scholar

Cichopek-Gajraj Anna, Pogromy w Krakowie (Polska) i Topolczanach (Słowacja) w 1945 r. – analiza porównawcza [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 4: Holokaust i powojnie, red. August Grabski, Warszawa: IH PAN, IH UW, UWM, UWr, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2019.
Google Scholar

Konopka Tomasz, Rozwój tanatologii sądowej w świetle analizy protokołów sekcyjnych Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii” 2001, t. 61, nr 3.
Google Scholar

Konopka Tomasz, Śmierć na ulicach Krakowa w latach 1945–1947 w materiale archiwalnym krakowskiego Zakładu Medycyny Sądowej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2005, nr 2 (8).
Google Scholar

Łukasz Krzyżanowski, „To było między pierwszą a drugą”. Zabójstwo Róży Berger… 445 Kwiek Julian, Pogrom antyżydowski w Krakowie 11 sierpnia 1945 r. [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 4: Holokaust i powojnie, red. August Grabski, Warszawa: IH PAN, IH UW, UWM, UWr, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2019.
Google Scholar

Kwiek Julian, Wydarzenia antyżydowskie 11 sierpnia 1945 r. w Krakowie. Dokumenty, „Biuletyn ŻIH” 2000, nr 1.
Google Scholar

Kwiek Julian, Zabójstwa ludności żydowskiej w Krakowskiem w latach 1945–1947. Fakty i mity, „Kwartalnik Historii Żydów” 2013, nr 4.
Google Scholar

Kwiek Julian, Żydzi, Łemkowie, Słowacy w województwie krakowskim w latach 1945– 1949/50, Kraków: Wydawnictwo AGH, 2002.
Google Scholar

Tokarska-Bakir Joanna, Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego, t. 1–2, Warszawa: Czarna Owca, 2018.
Google Scholar

Zaremba Marcin, Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków: Znak, Warszawa: ISP PAN, 2012.
Google Scholar

Strona internetowa
Google Scholar

https://www.hershfeld.com/family/mediaϐirewall.php?mid=M227830&ged=Hershfeld.
Google Scholar

ged&cb=2c34e859, Declaration of Intent for Naturalization No. 348759: Józef
Google Scholar

Berger 1947
Google Scholar

Licencja

Prawa autorskie (c) 2019 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

Podobne artykuły

1 2 3 4 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę, aby sprawdzić

Statystyki

Krzyżanowski, Łukasz . (2019). „To było między pierwszą a drugą”. Zabójstwo Róży Berger podczas pogromu w Krakowie 11 sierpnia 1945 r. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (15), 409–445. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.2020.15.17

Udostępnij

                            Pokaż  Nr 15 (2019)

Nr 15 (2019)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2019-12-20

Dział: Materiały