English
Język Polski
„Coraz to nowe żądania, coraz to nowe grymasy” – relacja władzy i podporządkowania między Polakami a Żydami w kryjówkach po aryjskiej stronie
Justyna Kowalska-Leder
j.kowalska-leder@uw.edu.pl Biogramadiunkt w Instytucie Kultury Polskiej UW, kieru- je w IKP Zakładem Historii Kultury i Zespołem Badań Pamięci o Zagładzie, au- torka książki Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego (2009), która ukazała się również w wersji anglojęzycznej Their Childhood and the Holocaust. A Child’s Perspective in Polish Documentary and Autobiographical Literature (2015). Opracowała książkowe wydanie Dziennika Reni Knoll (2012). Aktualnie wraz z Zespołem Pamięci o Zagładzie kończy prace nad tomem zbiorowym Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej.
https://orcid.org/0000-0003-4727-4431
Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 12 (2016), Strony: 209-241
Data zgłoszenia: 2020-10-19Data publikacji: 2016-11-30
https://doi.org/10.32927/ZZSiM.413
Abstrakt
Bohaterkami tekstu są trzy samotne, niezamożne i niewykształcone Polki (krawcowa, służąca i pracownica kuchni), które podczas wojny ukrywały w swoich mieszkaniach Żydów (w Warszawie i Drohobyczu). Wszystkie trzy udzielały pomocy płatnej, jednak – z tego co wiadomo – żadna z nich nie posunęła się do szantażu finansowego czy też innego znaczącego nadużycia w sferze materialnej. Okoliczności wojenne stały się dla nich natomiast okazją do zaspokojenia potrzeb emocjonalnych, w innych warunkach niemożliwych do zrealizowania. Ich udziałem stała się przyjemność czerpana z posiadania władzy nad drugim człowiekiem i sprawowania nad nim kontroli. W działaniach właścicielek kryjówek można również dostrzec rodzaj odwetu klasowego wobec ukrywanych Żydów. Ich relacje z „podopiecznymi” analizowane są głównie na podstawie dziennika Jerzego Feliksa Urmana oraz pamiętników Karola Rotgebera i Calka Perechodnika. W zrozumieniu odnotowanych tam zachowań Polek i ich interakcji z mieszkańcami kryjówek pomocna jest, poza socjologiczną teorią systemów wymiany, koncepcja Ericha Fromma, który ludzkie okrucieństwo postrzega jako nader złożone zjawisko, niedające się zredukować do działań otwarcie przemocowych
Słowa kluczowe
dziennik , pamiętnik , aryjska strona , ukrywanie Żydów , Warszawa , Drohobycz , relacja władzy i podporządkowania
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Justyna Kowalska-Leder, „Zawołani po imieniu”, czyli Krzywda i Sprawiedliwość , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Justyna Kowalska-Leder, Fetyszyzacja autentyczności – casus muzeum-miejsca pamięci , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Justyna Kowalska-Leder, Kłopotliwa kategoria. Wokół tomu Świadek: jak się staje, czym jest? , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Justyna Kowalska-Leder, Literatura polska ostatniego dziesięciolecia wobec Zagłady – próby odpowiedzi na nowe wzywania , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Justyna Kowalska-Leder, Recenzja: Reprezentacje Zagłady w kulturze polskiej (1939–2019). Problematyka Zagłady w sztukach wizualnych i popkulturze, t. 1–2, red. Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska, Jacek Leociak, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2021, 672 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Justyna Kowalska-Leder, Wszechobecność Sprawiedliwych , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 10 (2014)
- Justyna Kowalska-Leder, Dawid Sierakowiak, Dziennik , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Justyna Kowalska-Leder, Pomaganie skazanym na zagładę jako źródło destrukcji – na podstawie dokumentów osobistych Brandli Siekierkowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 8 (2012)
- Justyna Kowalska-Leder, Jacek Leociak, Ratowanie. Opowieści Polaków i Żydów, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010, 313 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Justyna Kowalska-Leder, The Omnipresence of the Righteous , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2017)
Podobne artykuły
- Dariusz Libionka, Apocrypha from the History of the Jewish Military Union and its Authors , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2008: Holocaust Studies and Materials
- Tomasz Frydel, Polska wieś jako szara strefa. Sołtysi na poziomie mezo w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
- Kamil Kijek, Zanim stał się Przytyk. Ruch narodowy a geneza zajść antyżydowskich w wojewódzkie kieleckim w latach 1931–1935 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Joanna Tokarska-Bakir, Logika uniku. O protokole audiencji Josepha Tenenbauma u prymasa Augusta Hlonda 3 czerwca 1946 r , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Agnieszka Kajczyk, Iwona Kurz, „Obraz typowy”. Album Zagłada Żydostwa Polskiego (1945) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 20 (2024)
- Jacek Chrobaczyński, Alicja Jarkowska-Natkaniec, Wymuszona współpraca czy zdrada? Wokół przypadków kolaboracji Żydów w okupowanym Krakowie, Kraków: Universitas, 2019, 448 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Emanuel Berman, Adolf Abraham Berman (1906–1978) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
- Daniel Logemann, Europejski wymiar Zagłady w książkach niemieckich historyków, czyli jak pisać o przemocy wobec Żydów wymierzonej nie przez Niemców , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Agnieszka Haska, Piotr Forecki, Po Jedwabnem. Anatomia pamięci funkcjonalnej, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2018, 434 s , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Marcin Zaremba, CV pogromu , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
<< < 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
