Pokaż  Nr 17 (2021)

Nr 17 (2021)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2021-12-20

Dział: Z warsztatów badawczych

Powojenne fotografie z obozów śmierci jako specyficzna odmiana ikonografii Zagłady i przykład fotografii forensycznej. Przypadek Bełżca i Treblinki

Agata Jankowska

agatajnk@gmail.com

absolwentka historii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Doktorantka w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Szczecińskiego. Stypendystka Erasmusa na Uniwersytecie w Groningen (2009) i programu GEOP w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Praca magisterska pt. „Kondycja muzułmana. Koncepcje Giorgio Agambena wobec źródeł i literatury świadectwa”, napisana pod kierunkiem prof. Ewy Domańskiej, w 2012 r. znalazła się w finale konkursu im. Majera Bałabana organizowanego przez Żydowski Instytut Historyczny. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską zatytułowaną „Wizualna polityka pamięci. Fotograficzne strategie reprezentacji i dyskursów o nazistowskich obozach koncentracyjnych i zagłady (1945–1999)”. Jej zainteresowania badawcze dotyczą studiów nad Holokaustem, fotografii wojennej i teorii historii.

ORCID logo https://orcid.org/0000-0002-7884-7477

Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 17 (2021), Strony: 399-419

Data zgłoszenia: 2021-12-18

Data publikacji: 2021-12-20

DOI logo https://doi.org/10.32927/zzsim.885

Abstrakt

Artykuł podejmuje analizę archiwalnych fotografii z obozów śmierci w Bełżcu i Treblince, powstałych w ramach powojennych śledztw i oględzin. Autorkę interesuje szczególnie kondycja nie-ludzkich świadków: martwych ciał, rzeczy i elementów przestrzeni (krajobrazu). Jednocześnie, wykorzystując nowe teorie badawcze, takie jak zwrot wizualny (visual turn) czy zwrot forensyczny (forensic turn), stawia ona pytania o ich użyteczność w badaniach historycznych, wykraczającą poza tradycyjnie pojęte kategorie źródła i świadectwa. Kluczowe są tu pojęcia estetyki forensycznej, wrażliwości forensycznej i przeciwestetyki rozumiane nie tylko jako konstrukcje teoretyczne, lecz także jako praktyki czytania świadectw z miejsc zbrodni i miejsc po ludobójstwie. Wprowadzają one nowe perspektywy badawcze do ugruntowanych strategii dyskursywnych historiografii i studiów nad Holokaustem.

Źródła archiwalne / Archival sources
Google Scholar

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH)
Google Scholar

/38, „Extermination Camp at Treblinka”, Sprawozdanie z dotychczasowych wyników dochodzenia w sprawie obozu śmierci dla Żydów w Treblince
Google Scholar

/41, Odpis Sprawozdania Głównej Komisji dla Zbadania Zbrodni Hitlerowskiej w Polsce o Treblince z 1945 r. – „Do Centralnego Komitetu Żydów Polskich w Warszawie” z pobytu komisji na polach byłego obozu Treblinka
Google Scholar

Źródła publikowane / Published sources
Google Scholar

Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 13: Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć. Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka, oprac. Ewa Wiatr, Barbara Engelking, Alina Skibińska, Warszawa: WUW i ŻIH, 2013.
Google Scholar

Komunikat Polsko-Radzieckiej Komisji Nadzwyczajnej do zbadania zbrodni niemieckich dokonanych w obozie unicestwienia na Majdanku w Lublinie, Moskwa, 1944.
Google Scholar

Prawda o Majdanku, Lublin, 1944.
Google Scholar

Protokół oględzin obozu śmierci w Bełżcu, Nr R. 102/46, Nr Ds. 1604/45. Zamość [w:] Obóz Zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków, red. Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2013.
Google Scholar

Protokół przesłuchania świadka z dnia 18 października 1945 r., Nr R. 102/46, Nr akt. Kps.302/45 [w:] Obóz Zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków, red. Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2013.
Google Scholar

Sprawozdanie z wyników dochodzenia w spr. obozu śmierci w Bełżcu, Nr R. 102/46, Nr 1. Dz. 1604/45 [w:] Obóz Zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków, red. Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2013.
Google Scholar

Fotografie / Photography
Google Scholar

Żydowski Instytut Historyczny
Google Scholar

neg. Bełż 042, neg. GKBZPNP 67805
Google Scholar

neg. Bełż 034, neg. GKBZPNP 58726
Google Scholar

neg. 037
Google Scholar

TRE 002, TRE 005, TRE 007, TRE 017, TRE 018, TRE 019, TRE 023
Google Scholar

, 1755
Google Scholar

Literatura przedmiotu / Content related Literature
Google Scholar

Auerbach Rachela, Treblinka. Reportaż, tłum. Karolina Szymaniak, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2012, nr 8.
Google Scholar

Crane Susan A., Choosing Not to Look. Representation, Repatriation and Holocaust Atrocity Photography, „History and Theory” 2008, nr 3.
Google Scholar

Didi-Huberman Georges, Obrazy mimo wszystko, tłum. Mai Kubiak Ho-Chi, Kraków: Universitas, 2008.
Google Scholar

Domańska Ewa, Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Warszawa: PWN, 2017, s. 137.
Google Scholar

Fresco Nadin, Śmierć Żydów. Fotografie, tłum. Magdalena Kamińska-Maurugeon, Wołowiec: Czarne, 2011.
Google Scholar

Gross Jan Tomasz, wspólpraca Irena Grudzińska-Gross, Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach Zagłady, Kraków: Znak, 2011.
Google Scholar

Human Remains and Identification. Mass Violence, Genocide and „Forensic Turn”, red. Élisabeth Anstett, Jean-Marc Dreyfus, Manchester: Manchester University Press, 2017.
Google Scholar

Keenan Thomas, Counter-forensics and Photography, „Grey Room” 2014, nr 55.
Google Scholar

Keenan Thomas, Eyal Weizman, Mengele’s Skull. The Advent of a Forensic Aesthetics, Berlin: Sternberg Press/Portikus, 2012.
Google Scholar

Leociak Jacek, Okaleczone obrazy. Uszkodzone fotografie (z) Zagłady jako wyzwanie interpretacyjne [w:] Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. Ewa Domańska, Przemysław Czapliński, Poznań: Wydawnictwo PSP, 2009.
Google Scholar

Lowe Paul, Traces of Traces. Space, Objects and the Forensic Turn, „Humanities” 2018, nr 7.
Google Scholar

Lund Jacob, Acts of Remembering in the Work of Esther Shalev-Gerz – From Embodied to Mediated Memory [w:] Revisiting Holocaust. Representation in the Post-Witness Era, red. Tanja Schult, Diana I. Popescu, New York: Palgrave Macmillan, 2015.
Google Scholar

Mapping the Forensic Turn. Engagements with Materialities of Mass Death in Holocaust Studies and Beyond, red. Zuzanna Dziuban, Wien: New Academic Press, 2017.
Google Scholar

Obóz Zagłady w Bełżcu w relacjach ocalonych i zeznaniach polskich świadków, red. Dariusz Libionka, Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2013.
Google Scholar

Rose Gillian, Interpretacja materiałów wizualnych, tłum. Ewa Klekot, Warszawa: PWN, 2010.
Google Scholar

Rouillé André, Fotografia. Między dokumentem a sztuka współczesną, tłum. Oskar Hedemann, Kraków: Uniwersitas, 2007.
Google Scholar

Rousseau Fédéric, Żydowskie dziecko z Warszawy, tłum. Tomasz Swoboda, Gdańsk: Słowo/Obraz terytoria, 2012.
Google Scholar

Rusiniak Martyna, Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej (1943–1989), Warszawa: Wydawnictwo Noriton, 2008.
Google Scholar

Rusiniak-Karwat, Okres profanacji i zapomnienia. Treblinka II [w:] Co wiemy o Treblince? Stan badań, red. Edward Kopówka, Siedlce: Muzeum Regionalne, 2013.
Google Scholar

Schuppli Susan, Przedstawianie dowodów: taśma [w:] Rzeczowy świadek, red. Katarzyna Grzybowska, Sylwia Papier, Roma Sendyk, Kraków: Wydawnictwo UJ, 2019.
Google Scholar

Sendyka Roma, W imię zmarłych: humanistyka forensycznej wrażliwości i publicznej prawdomówności, „Teksty Drugie” 2017, nr 1.
Google Scholar

Sendyka Roma, Stać na miejscu śmierci [w:] Rzeczowy świadek, red. Katarzyna Grzybowska, Sylwia Papier, Roma Sendyk, Kraków: Wydawnictwo UJ, 2019.
Google Scholar

Sendyka Roma, Karina Jarzyńska, Mytych Jagoda i in., Nie-miejsca pamięci. Elementarz, Kraków: Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci, 2017.
Google Scholar

Shneer David, Is Seeing Believing? Photographs, Eyewitness Testimony, and Evidence of the Holocaust [w:] The Holocaust. Memories and History, red. Victoria Khiterer, Ryan Barrick, David Misal, Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholar Publishing, 2014.
Google Scholar

Shneer David, Ghostly Landscapes. Soviet Liberators Photograph the Holocaust, „Humanity: An International Journal of Human Rights, Humanitarianism and Development” 2014, vol. 5.
Google Scholar

Smykowski Mikołaj, Krajobraz pośmiertny. Las Rzuchowski w perspektywie forensycznej, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2018, nr 4.
Google Scholar

Sobibór. Archeologia terenu po byłym nazistowskim obozie zagłady 2000–2017, red. Marek Bem, Warszawa–Włodawa, Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie, 2019.
Google Scholar

Struk Janina, Holokaust w fotografiach. Interpretacje dowodów, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007.
Google Scholar

Struk Janina, Images of Women in Holocaust Photography, „Feminist Review” 2008, nr 88.
Google Scholar

Sturdy Colls Caroline, Holocaust Archaeologies. Approaches and Future Directions, Londyn: Oxford University Press, 2015.
Google Scholar

Badania archeologiczne w obozie Zagłady i Karnym Obozie Pracy w Treblince [w:] Treblinka. Historia i pamięć, red. Edward Kopówka, Siedlce: Muzeum Regionalne, 2015.
Google Scholar

O tym, co minęło, lecz nie zostało zapomniane. Badania archeologiczne na terenie byłego obozu zagłady w Treblince, tłum. Ewa Felska, Jerzy Giebułtowski, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2012, nr 8.
Google Scholar

Wóycicka Zofia, Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady 1944–1950, Warszawa: Trio 2009.
Google Scholar

Ubertowska Aleksandra, Rachela Auerbach opłakuje ślady, resztki, widma, wyrwy z ziemi, „Teksty Drugie” 2014, nr 1.
Google Scholar

Zelizer Barbie, Remembering to Forget. Holocaust Memory Through the Camera’s Eye, Chicago and London: University of Chicago Press, 1998.
Google Scholar

Netografia / Netography
Google Scholar

O’Neil Robin, Tregenza Michael, Belzec Archaeological Investigations. Acknowlegment to the Torun Team of archaeologists and the cartographer, Billy Rutherford, www.holocaustresearchproject.org
Google Scholar

Sekula Allan, Photography and the Limits of of National Identity, „Grey Room” 2014, nr 5, http://www.greyroom.org/issues/55/12/photography-and-the-limits-of-national-identity/
Google Scholar

Forensic Aesthetics, https://www.ica.art/forensic-aesthetics
Google Scholar

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

Podobne artykuły

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę, aby sprawdzić

Statystyki

Jankowska, A. (2021). Powojenne fotografie z obozów śmierci jako specyficzna odmiana ikonografii Zagłady i przykład fotografii forensycznej. Przypadek Bełżca i Treblinki. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (17), 399–419. https://doi.org/10.32927/zzsim.885

Udostępnij

                            Pokaż  Nr 17 (2021)

Nr 17 (2021)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2021-12-20

Dział: Z warsztatów badawczych