Obóz żydowski w KL Stutthof i żydowscy więźniowie obozu w materiałach śledztwa i pierwszego procesu stutthofskiego w Gdańsku (1945–1946)
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 19 (2023), Strony: 558-590
Data zgłoszenia: 2023-02-28Data publikacji: 2023-12-23

Abstrakt
W artykule przytoczono nieznane źródła relacyjne ze śledztwa i pierwszego procesu kilkunastu osób funkcyjnych z obozu w Stutthofie sądzonych w Gdańsku wiosną 1946 r. Los Żydów w KL Stutthof należał do najważniejszych wątków dochodzenia, jednak ciekawe materiały wówczas zebrane nie weszły do obiegu naukowego. Unikatową cechą procesu gdańskiego była obecność na nim byłych więźniów żydowskich KL Stutthof, mężczyzn i kobiet, którzy opowiadali o swoich przeżyciach i obserwacjach. W artykule zacytowano i skomentowano kilka nieznanych dotychczas, pierwszych świadectw żydowskich na temat obozu, złożonych zaraz po wojnie. Tekst ma charakter rozszerzonego omówienia źródeł.
Słowa kluczowe
Stutthof , proces , śledztwo , Gdańsk , źródła , nadzorczynie SS , obóz żydowski
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival Sources
Google Scholar
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku
Google Scholar
zespół Specjalny Sąd Karny:
Google Scholar
Akta w sprawie karnej prowadzonej przeciwko: John Pauls, imię ojca: Johann, ur. 9 II 1908 r., i innym oskarżonym o to, że w okresie od września 1939 r. do stycznia 1945 r. dokonywali zabójstw oraz znęcali się fizycznie nad więźniami obozu koncentracyjnego Stutthof, tj. o czyny z art. 1 par. 1a Dekretu PKWN z dnia 31 VIII 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego.
Google Scholar
Archiwum Muzeum Stutthof
Google Scholar
zespół Konzentrationslager Stutthof:
Google Scholar
Protokoły zebrane przez PCK Lębork w 1945 r.
Google Scholar
Sentencja wyroku w procesie Otto Haupta, Otto Knotta, Bernarda Luedtkego. Sentencja wyroku w procesie Paula Wernera Hoppego i Otto Knotta.
Google Scholar
Teczki personalne więźniów.
Google Scholar
Prasa / Press
Google Scholar
„Dziennik Bałtycki”, 1946.
Google Scholar
Literatura przedmiotu / Content related Literature
Google Scholar
Burczyk Dariusz, Renegaci przed sądem. Specjalny Sąd Karny i Prokuratura Specjalnego Sądu Karnego w Gdańsku (1945–1946), Gdańsk–Warszawa: IPN, 2022.
Google Scholar
Coradello Aldo, Co się działo w Stutthofie, Sztutowo: Muzeum Stutthof, 2011.
Google Scholar
Drywa Danuta, Zagłada Żydów w obozie koncentracyjnym Stutthof (wrzesień 1939 – maj 1945), Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, Sztutowo: Muzeum Stutthof, 2001.
Google Scholar
Dunin-Wąsowicz Krzysztof, Obóz koncentracyjny Stutthof, Gdynia: Wydawnictwo Morskie, 1966.
Google Scholar
Dunin-Wąsowicz Krzysztof, Żydowscy więźniowie w KL Stutthof, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1967, nr 63.
Google Scholar
Erpel Simone, Einführung [w:] Im Gefolge der SS: Aufseherinnen des Frauen-KZ Ravensbrück.
Google Scholar
Begleitband zur Ausstellung, red. Simone Erpel, Berlin: Metropol Verlag, 1995.
Google Scholar
Grot Elżbieta, Tomkiewicz Monika, „Ausrotten” – eksterminacja na terenie miasta i powiatu 1939–1945, [w:] Pruszcz Gdański – miasto i powiat w latach II wojny światowej 1939–1945, red. Piotr Semków, Pruszcz Gdański: AGNI Drukarnia Wydawnictwo, 2018.
Google Scholar
Hördler Stefan, Ordnung und Inferno. Das KZ-System im letzten Kriegsjahr, Göttingen: Wallstein Verlag, 2020.
Google Scholar
Kamiński Stanisław, Sylwetka przestępcy wojennego. O procesie Paula Wernera Hoppego, byłego komendanta obozu koncentracyjnego Stutthof, „Zeszyty Muzeum Stutthof” 1990, nr 9.
Google Scholar
Kompisch Katrin, Sprawczynie, tłum. Sławomir Kupisz, Natalia Badiyan-Siekierzycka, Warszawa: Prószyński Media, 2012.
Google Scholar
Łukaszkiewicz Zdzisław, Obóz koncentracyjny Stutthof, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce” 1947, t. 3.
Google Scholar
Nationalsozialistische Massentötungen durch Giftgas. Eine Dokumentation, red. Hermann Langbein, Adalbert Rückerl, Eugen Kogon, Frankfurt/Main: S. Fischer Verlag, 2003.
Google Scholar
Orski Marek, Filie obozu koncentracyjnego Stutthof w latach 1939–1945, Sztutowo: Muzeum Stutthof, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 2004.
Google Scholar
Orski Marek, Niewolnicza praca więźniów obozu koncentracyjnego Stutthof w latach 1939–1945. Organizacja pracy i metody eksploatacji siły roboczej, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1999.
Google Scholar
Owsiński Marcin, Lagrowi ludzie. Śledztwo i pierwszy proces stutthofski (1945–1946). Opowieść o przemianie, Gdynia: Wydawnictwo Region, Sztutowo: Muzeum Stutthof, 2022.
Google Scholar
Owsiński Marcin, Początki obozu Stutthof w materiałach śledztwa do pierwszego procesu stutthofskiego (maj – październik 1945) [w:] Pomorze pod okupacją niemiecką. Jesień 1939, red. Piotr Madajczyk, Warszawa: Instytut Pileckiego, 2021.
Google Scholar
Owsiński Marcin, Przeobrażenia pamięci – były więzień a upływający czas na przykładzie Krzysztofa Dunin-Wąsowicza [w:] Świadkowie: między ofiarą a sprawcą zbrodni, red. Alicja Bartuś, Oświęcim: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Fundacja na Rzecz Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu, 2017.
Google Scholar
Schwartz Gudrun, SS-Aufseherinnen in nationalsozialistischen Konzentrationslagern (1933–1945), „Dachauer Hefte” 1994, nr 10.
Google Scholar
Strebel Bernhard, KL Ravensbrück. Historia kompleksu obozów, tłum. Agnieszka Milewska, Magdalena Kurkowska, Gdańsk: Muzeum II Wojny Światowej, Warszawa: Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”, Sztutowo: Muzeum Stutthof, 2018.
Google Scholar
Netografia https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/ravensbrueck https://collections.arolsen-archives.org/de https://katalog.bip.ipn.gov.pl
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Podobne artykuły
- Piotr Chruścielski, Joanna Ostrowska, Oni, Homoseksualiści w III Rzeszy [Piotr Chruścielski] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Grzegorz Berendt, Cena życia ─ ekonomiczne uwarunkowania egzystencji Żydów po "aryjskiej stronie" , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 4 (2008)
- Monika Taras, Źródła autobiograficzne w zbiorach Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Katarzyna Person, Mówi Jürgen Stroop. Proces likwidatora powstania w getcie warszawskim przed Sądem Wojewódzkim w Warszawie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Piotr Litka, Zdzisław Lorek, Grzegorz Pawlikowski, Śledztwo sędziego Władysława Bednarza w sprawie niemieckiego obozu zagłady Kulmhof , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Andrzej Żbikowski, August Grabski (red.), Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 4: Holokaust i powojnie (1939–1946) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Janusz Marszalec, Morderstwo na Makowieckich i Widerszalu. Stara sprawa, nowe pytania, nowe wątpliwości. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 2 (2006)
- Sylwia Szymańska-Smolkin, Recenzja: Avihu Ronen, Skazana na życie. Dzienniki i życie Chajki Klinger, tłum. Michał Sobelman, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2021, 1020 s. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 18 (2022)
- Andrzej Żbikowski, Lidia Zessin-Jurek, Katharina Friedla (red.), Syberiada Żydów polskich. Losy uchodźców z Zagłady [Andrzej Żbikowski] , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
- Agata Jankowska, Powojenne fotografie z obozów śmierci jako specyficzna odmiana ikonografii Zagłady i przykład fotografii forensycznej. Przypadek Bełżca i Treblinki , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 17 (2021)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.