Album rysunków Teofili Langnas-Reich w Archiwum Ringelbluma
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 18 (2022), Strony: 366-402
Data zgłoszenia: 2023-03-10Data publikacji: 2023-03-11

Abstrakt
Celem artykułu jest analiza zespołu satyrycznych prac graficznych Teofili Langnas wykonanych w getcie warszawskim, których tematem jest działalność Rady Żydowskiej wobec licznych stawianych przed nią wyzwań. Analizuję w nim znaczenie poszczególnych rysunków poświęconych kolejnym wydziałom i referatom, których autorka niejednokrotnie posługiwała się aluzją lub rebusem, trudnym niekiedy do rozszyfrowania osobom nieznającym realiów życia warszawskiego getta i samej Rady. Umiejscawiam Album satyryczny w kontekście pozostałych cykli prac autorki i próbuję ustalić ich wzajemne relacje oraz datowanie. W dalszej części podejmuję próbę rekonstrukcji artystycznej edukacji Langnas podczas kursów graficznych zorganizowanych w getcie przez Radę Żydowską. Staram się też ustalić okoliczności towarzyszące powstaniu Albumu i innych cykli, udziałowi w tym Marcela Reicha oraz umiejscowić je w szerszym kontekście prac satyrycznych powstałych podczas okupacji niemieckiej.
Bibliografia
Źródła archiwalne . Archival sources
Google Scholar
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
Google Scholar
ARG I 293a [Album satyryczny na temat działalności Rady Żydowskiej]
Google Scholar
/5010, Marcel Reich, „Napad na kasę Judenratu”
Google Scholar
/5012, Mark Bernard, „Notatka w sprawie zeznań ustnych Marcelego Raniec- kiego (Rajcha)”
Google Scholar
/7289, Marcel Reich, „Adam Czerniaków”
Google Scholar
Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
Google Scholar
Teczka osobowa Teofili Reich-Langnas
Google Scholar
Rejestr studentów Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie za lata 1945–1946
Google Scholar
Prasa / Press
Google Scholar
„Gazeta Żydowska” 1941 nr 19, 122
Google Scholar
Źródła publikowane, wspomnienia / Published sources, Memoirs
Google Scholar
Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego. 6 IX 1939 – 23 VII 1942, oprac. Marian Fuks, Warszawa: PWN, 1983.
Google Scholar
Adler Stanisław, Żadna blaga, żadne kłamstwo… Wspomnienia z warszawskiego getta, red. Marta Janczewska, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2018.
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 12: Rada Żydowska w Warszawie (1939–1943), oprac. Marta Janczewska, Warszawa: ŻIH i WUW, 2014 (dok. 93: Raport Komisji Kontroli przy Gminie Żydowskiej: Sprawozdanie w sprawie podziału stanowisk administratorów i rządców w nieruchomościach żydowskich dzielnicy żydowskiej; dok. 155: Album satyryczny na temat działalności Rady Żydowskiej).
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 26: Utwory literackie z getta warszawskiego, oprac. Agnieszka Żółkiewska, Marek Tuszewicki, Warszawa: ŻIH, 2017 (dok. 1: Opracowanie o życiu artystycznym i kulturalnym w getcie warszawskim; dok. 37. Władysław Szlengel, Chleb (s. 101), Opaski (s. 102), Szukam mieszkania (s. 109; dok. 39. Filip, Getto 1942; dok. 40. [Jerzy Jurandot?], Gmina Żydowska; dok. 45. Henryk Nowogródzki, Józef Leon Fels, Sylwetki znakomitych mężów Służby Porządkowej, dok. 82. Józef Kirman, Z miasteczka uchodźców – Dzika i Niska; dok. 94. Nechemiasz Tytelman, [Zbiór folkloru]).
Google Scholar
Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. Joanna Nalewajko-Kulikov, Warszawa: ŻIH, 2018.
Google Scholar
Berg Mary, Pamiętnik. Relacja o dojrzewaniu w warszawskim getcie, oprac. Susan Pentlin, tłum. Adam Tuz, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2021.
Google Scholar
Betari Józef, Repatriacja na księżyc. [Monachium]: Polski komitet byłych więźniów politycznych obozów koncentracyjnych Dachau-Allach, Słowo Polskie, [1945].
Google Scholar
Birnbaum Irena, Non omnis moriar, pamiętnik z getta warszawskiego, Warszawa: Czytel-nik, 1982.
Google Scholar
Edelman Marek, Nieznane zapiski o getcie warszawskim, oprac. Martyna Rusiniak-Karwat, Warszawa: Wydawnictwo Zeszytów Literackich, 2017.
Google Scholar
Kästner Erich, Teofila Langnas, Dr. Erich Kästners Lyrische Hausapotheke – 56 Gedichte im Warschauer Getto aufgeschrieben und illustriert von Teofila Reich-Ranicki, München: DVA, 2000.
Google Scholar
Korczak Janusz, Pisma wybrane, red. Aleksander Lewin, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1986
Google Scholar
Literatura przedmiotu / Content related literature
Google Scholar
Engelking Barbara, Leociak Jacek, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, wyd. 2, Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. Gnauck Gerhard, Eine grosse Entdeckung. Teofila Reich-Ranickis Warschauer Gettobilder, „Frankfurter Allgemeine Zeitung”, 2 VII 2020.
Google Scholar
Gnauck Gerhard, Marcel Reich-Ranicki. Polskie lata, Warszawa: W.A.B., 2009.
Google Scholar
Jurandot Jerzy, Miasto skazanych. 2 lata w warszawskim getcie; Stefania Grodzieńska, Dzieci getta, red. Agnieszka Arnold, Sebastian Matuszewski, Paweł Szapiro, Warszawa: Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, 2014.
Google Scholar
Libera Paweł, Marcel Reich-Ranicki przed Centralną Komisją Kontroli Partyjnej (1950– 1957), „Zeszyty Historyczne” 2009, nr 167.
Google Scholar
Reich-Ranicki Marcel, Moje życie, tłum. Jan Koprowski, Michał Misiorny, Warszawa: Muza, 2000.
Google Scholar
Reich-Ranicki Teofila, Hanna Krall, Es war der letzte Augenblick: Leben im Warschauer
Google Scholar
Ghetto: Aquarelle von Teofila Reich, München-Stuttgart: Deutsche Verlags-Anstalt, 2000.
Google Scholar
Reich-Ranicki Teofila, Reich-Ranicki Marcel, Wir sitzen alle im gleichen Zug, Frankfurt am Main: Insel Verlag, 2003.
Google Scholar
Tarnowska Magdalena, Artyści żydowscy w Warszawie 1939–1945, Warszawa: DiG, 2015. Turkow Jonas, Azoj iz es gewen – churbn Warsze, Buenos Aires: Central-farband fun Pojlisze Jidn in Argentine, 1948.
Google Scholar
Turski Józef, Gorące serca zwalczą mróz, Warszawa: nakładem autora, 1938.
Google Scholar
Tell me about yesterday tomorrow, red. Nicolaus Schafhausen, Mirjam Zadoff, Munich: Hirmer, 2021. Winstone Martin, The Dark Heart of Hitler’s Europe: Nazi Rule in Poland under the General Government, London–New York: I.B. Tauris & Co., 2015.
Google Scholar
Netografia
Google Scholar
Bachur Violetta, Judenrat okiem satyryka, https://www.jhi.pl/artykuly/judenrat-okiem-satyryka,182
Google Scholar
Elczewska Halina, wspomnienie na portalu Miastograf: https://www.miastograf.pl/as- set/4445
Google Scholar
Elczewska Halina, wspomnienia: https://www.eternalechoes.org/pl/testimonies/hali- na-elczewska/my-childhood-1919-1938
Google Scholar
Internetowa baza danych getta warszawskiego https://new.getto.pl/pl
Google Scholar
Ranicki Andrew, My Mother Teofila Reich-Ranicki, https://www.maths.ed.ac.uk/~v1ra- nick/surgery/tosia.pdf
Google Scholar
Schirrmacher Frank, Hier irgendwo, hier stehen wir [w:] Frankfurter Allgemeine Zeitung z 30.04.2011, https://www.faz.net/aktuell/feuilleton/buecher/die-unbekannte-teofila-reich-ranicki-hier-irgendwo-hierstehen-wir-1624932.html
Google Scholar
Trojanowska Marta, Axer Otto (1906–1983) [w:] Tekstowa kartoteka osobowa przemyślan, red. Anna Siciak http://www.pbp.webd.pl/tkop1/axer%20otto.pdf
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Podobne artykuły
- Jacek Leociak, “I don’t want people laughing at me for hiding Jews at my place . . .” The Case of Zdzisław and Halina Krzyczkowski , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Monika Polit, Monika Polit, Odpowiedź recenzentkom „Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu”. Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Aleksandra Kasznik-Christian, Sprawa Marty Puretz, domniemanej agentki Gestapo z krakowskiego getta , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Tadeusz Paweł Rutkowski, Kierunki, cele i rezultaty działań Służby Bezpieczeństwa PRL wobec Żydowskiego Instytutu Historycznego (1961–1970) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Michał Sobelman, Paszporty złudzeń. Sprawa paszportów południowoamerykańskich widziana z Będzina , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Krzysztof Persak, Co dziś wiemy o niemieckich represjach za pomoc udzielaną Żydom? O książce Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Ariko Kato, Recepcja Holokaustu w Japonii w perspektywie porównawczej: Auschwitz –Nankin – Hiroszima , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 13 (2017)
- Marian Turski, Wspomnienie o likwidacji getta łódzkiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Marian Turski, Przemowa ocalałego z getta łódzkiego wygłoszona 29 sierpnia 2019 r., w dniu obchodów 75. rocznicy likwidacji getta łódzkiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
- Kathrin Stoll, Pogłoski w białostockim getcie. Przyczynek do historiografii Zagłady z perspektywy żydowskiej , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 8 (2012)
<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.