„Gdzież źródło błogosławione, z którego czerpał on swą moc…” Pamięć o Mordechaju Anielewiczu w Polsce w latach 1943–1949
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 18 (2022), Strony: 403-439
Data zgłoszenia: 2023-03-10Data publikacji: 2023-03-11

Abstrakt
Celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób Mordechaj Anielewicz, dowódca Żydowskiej Organizacji Bojowej, był pamiętany i upamiętniany zaraz po wojnie. Autorka przeanalizowała oddolne upamiętnienia Anielewicza (teksty pisane przez osoby, które znały go osobiście) i pokazała, jakie były ich wyobrażenia o Anielewiczu w czasie, gdy powstanie w getcie nie miało jeszcze ustalonego, zinstytucjonalizowanego znaczenia społecznego i politycznego.
Autorka skupiła się na powstawaniu instytucjonalnej i zbiorowej pamięci o przywódcy powstania w getcie w pierwszych latach po wojnie. Jak opowieści o nim rezonowały z powojennymi realiami politycznymi PRL? Jakie były główne schematy narracyjne, według których opisywano życie Anielewicza tuż po jego śmierci? Analiza „życia pozagrobowego” Anielewicza jest niezbędna do zrozumienia społecznego, politycznego i historycznego znaczenia zarówno jego postaci, jak i powstania w getcie warszawskim. Autorka skoncentrowała się na powojennych walkach politycznych dotyczących statusu Anielewicza i jego pozycji ideowej (stawką było „posiadanie” bohatera). Przyglądając się z bliska początkom powstawania mitu, pokazała, co Anielewicz uosabiał dla historyków, opinii publicznej i społeczności ocalałych oraz jak to znaczenie było konstruowane (i jak nim manipulowano).
Słowa kluczowe
powstanie w getcie warszawskim , Mordechaj Anielewicz , pamięć o Zagładzie , komunizm
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival sources
Google Scholar
Archiwum Yad Vashem
Google Scholar
Kolekcja Ignacego Schwartzbarta, M.2/267
Google Scholar
Archiwum Beil Lochamej haGetaot
Google Scholar
, Tuwia Borzykowski, „Żydowskie podziemie w Warszawie”
Google Scholar
Archiwum Moreszet
Google Scholar
D.2.211, Pamiętniki Chajki Klinger, 1943 i 1944 r.
Google Scholar
Archiwum Wojewódzkie we Wrocławiu Oddział w Kamieńcu Ząbkowickim
Google Scholar
zespół 570: Zarząd Miejski w Dzierżoniowie 1945–1950, Jednostka nr 2: Odpisy protokołów z posiedzeń Prezydium MRN 1947
Google Scholar
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
Google Scholar
/1818, Relacja Jana Załęskiego
Google Scholar
/4146, Relacja Henryka Mściwoja Radziszewskiego
Google Scholar
Biblioteka Narodowa
Google Scholar
Magazyn Druków Ulotnych, DŻS IA 7 Cim, W rocznicę powstania w getcie war szawskim, Oddział Propagandy, Główny Zarząd PolitycznoWychowawczy Wojska Polskiego, 1945
Google Scholar
Prasa / Press
Google Scholar
„Dror. Hechaluc Hacair”
Google Scholar
„Głos Ludu”
Google Scholar
„Mosty”
Google Scholar
„Mosty. Biuletyn”
Google Scholar
„News Bulletin of the Representation of Polish Jewry”
Google Scholar
„Przełom”
Google Scholar
„Robotnik”
Google Scholar
„Trybuna Ludu”
Google Scholar
„Zew Młodych”
Google Scholar
„Życie Warszawy”
Google Scholar
Źródła publikowane / Published sources
Google Scholar
Anielewicz Mordechaj, Z zagadnień socjalizmu, „Mosty”, 19 IV 1948.
Google Scholar
Apel młodzieży szomrowej w miejscu bohaterskiej śmierci Mordechaja Anielewicza, „Mo sty”, 24 IV 1948, nr 48.
Google Scholar
Auerbach Rachela, Der jidiszer ojfsztand. Warsze 1943, Warszawa: Centralny Komitet Żydów w Polsce, 1948.
Google Scholar
Bajer Anna, Był moim uczniem, „Mosty”, kwiecień 1947, nr 4.
Google Scholar
Berman Adolf, Rocznica Wielkiego Czynu, „Przełom”, 19 IV 1948, nr 17.
Google Scholar
Boruchowicz Maksymilian, Doniosłość powstania, „Zew Młodych”, kwiecień–maj 1946, nr 3.
Google Scholar
Borzykowski Tuwia, Etapy, „Dror. Hechaluc Hacair”, jednodniówka, kwiecień 1946, s. 7. Cukierman Icchak „Antek”, Nadmiar pamięci (Siedem owych lat) Wspomnienia 1939–
Google Scholar
, tłum. Zoja Perelmuter, oprac. Marian Turski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
Google Scholar
Cukierman Icchak, Powstanie żydowskie, „Nasze Słowo”, 19 IV 1948, nr 6/7.
Google Scholar
Edelman Marek, Garstka bojowników przeciw niemieckiej armii, „Robotnik”, 18 IV 1948, nr 106.
Google Scholar
Edelman Marek, Getto walczy (Udział Bundu w obronie getta warszawskiego), Łódź: Pro fil, 1991 (reprint wydania oryginalnego z 1946 r.).
Google Scholar
Goldkorn Dorka, Wspomnienia uczestniczki powstania w getcie warszawskim, Warszawa: ZIH, 1951 [Majne zichrojnes funm warszewer getto, Łódź: Kooperatiwer arbeter ferlag „Prasa”, 1948].
Google Scholar
Grossman Chajka, Z historii dni kwietniowych, „Mosty”, 19 IV 1948.
Google Scholar
Jaari Meir, Męczeńska droga do wyzwolenia, „Mosty”, 19 IV 1949, nr 45.
Google Scholar
Kann Maria, Na oczach świata [w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, red.Julian Krzyżanowski, Czesław Hernas. t. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
Google Scholar
Kermisz Józef, Powstanie w getcie warszawskim (19.IV. – 16.V.1943), Łódź: Centralna Żydowska Komisja Historyczna w Polsce, 1946.
Google Scholar
Kermisz Józef, Powstanie w ghetcie warszawskim, „Zew Młodych”, kwiecień–maj 1946, nr 3.
Google Scholar
Klinger Chajka, Idea, która poruszyła umysły, „Mosty”, 19 IV 1948.
Google Scholar
Ktoś musiał tę szafę dosunąć od zewnątrz… Rozmowa z Maszą GlajtmanPutermilch [w:] Anka Grupińska, Ciągle po kole, Wołowiec: Czarne, 2013.
Google Scholar
La voix du Peuple Massacre, Paris: Reveil des jeunes, 1945.
Google Scholar
Lubetkin Cywia, Die Letzten Tage des Warschauer Gettos, „Neue Auslese aus dem Schrift tum der Gegenwart”, red. Alliierter Informationsdienst, 1948, R. 3, z. 1
Google Scholar
Lubetkin Cywia, Ostatni Żydzi walczą, „Nasze Słowo”, 19 IV 1947, nr 7. Lubetkin Cywia, Ostatnie dni getta, „Mosty”, 19 IV 1948.
Google Scholar
Ludzie w płomieniach, „Życie Warszawy”, 19 IV 1945, nr 107
Google Scholar
Mark Bernard, W rocznicę powstania w getcie warszawskim, „Trybuna Wolności”, 1 V 1944, nr 92.
Google Scholar
Mordechaj Anielewicz. Komendant powstania w getcie warszawskim, „Nasze Słowo. Jednodniówka”, kwiecień 1946.
Google Scholar
Na barykadach getta, „Życie Warszawy”, 19 IV 1947, nr 106.
Google Scholar
Nasi bojownicy w getcie warszawskim, „Mosty”, 19 IV 1948.
Google Scholar
Pamięci bohaterów (w rocznicę powstania w Ghecie Warszawskim), Łódź: Ichud Hanoar HacijoniAkiba, 1948.
Google Scholar
Polska prasa podziemna o powstaniu w getcie, „Przełom”, 19 IV 1948, nr 17.
Google Scholar
Pomnik Bohaterów powstania w getcie warszawskim, Warszawa: ŻIH, [1948].
Google Scholar
Pomnik Bojowników Ghetta jest pomnikiem walki o wolność, „Głos Ludu”, 20 IV 1948, nr 108.
Google Scholar
Powstanie w ghetcie warszawskim 1943 r. Zbiór dokumentów, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Literatury Politycznej, 1945.
Google Scholar
The report of Simcha Rathauser about the defense of the central Warsaw ghetto, „News Bulletin of the Representation of Polish Jewry”, marzec–kwiecień 1945, nr 3/4 (19/20).
Google Scholar
Rozkaz dzienny Komendy Światowej Haszomer Hacair, „Mosty”, 19 IV 1948.
Google Scholar
Rudnicki Henryk, Martyrologia i zagłada Żydów warszawskich, Łódź: Łódzki Instytut Wydawniczy, 1946.
Google Scholar
Stern P[aweł], Mordchaj Anielewicz, „Mosty”, kwiecień 1947, nr 4.
Google Scholar
Sylwetki bojowników – szomrów, „Mosty”, 19 IV 1949, nr 45.
Google Scholar
Tam, gdzie dziś jest pusta przestrzeń, „Głos Ludu”, 20 IV 1947, nr 106 (881).
Google Scholar
Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945, oprac. Władysław Barto szewski, Zofia Lewinówna, Kraków: Znak, 2013.
Google Scholar
Tenenbaum B[eniamin], Swiatła wśród mroku, „Mosty”, kwiecień 1947, nr 4.
Google Scholar
W 3cią rocznicę śmierci, „Zew Młodych”, kwiecień–maj 1946, nr 3.
Google Scholar
W odblaskach płonącego getta, „Życie Warszawy”, 19 IV 1945, nr 107.
Google Scholar
W przeddzień wielkich uroczystości, „Mosty. Biuletyn”, 15 IV 1948.
Google Scholar
W siódmą rocznicę powstania w ghetcie warszawskim, „Trybuna Ludu”, 20 IV 1950, nr 108.
Google Scholar
Weintraub M[aurycy], Podziemna prasa szomrowa, „Mosty”, 19 IV 1948.
Google Scholar
Wielkie uroczystości w Warszawie, „Mosty”, 24 IV 1948, nr 48.
Google Scholar
Literatura przedmiotu / Content related literature
Google Scholar
Aleksiun Natalia, Dokąd dalej? Ruch syjonistyczny w Polsce (1944–1950), Warszawa: Trio, 2002.
Google Scholar
Aleksiun Natalia, Nielegalna emigracja Żydów z Polski w latach 1945–1947, cz. 3, „Biuletyn ŻIH” 1996, nr 4 (180)
Google Scholar
Assmann Jan, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. Anna KryczyńskaPham, red. Robert Traba, Warszawa: WUW, 2008.
Google Scholar
Bartoszewski Władysław, [wstęp do: Maria Kann], Na oczach świata [w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, red. Julian Krzyżanowski, Czesław Hernas. t. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
Google Scholar
Bauer Yehuda, Nowogródek – historia sztetla, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2007, nr 3.
Google Scholar
Berendt Grzegorz, Obraz powstania w getcie w prasie PZPR (1950–1970), „Midrasz” 2003, nr 11.
Google Scholar
Bergman Eleonora, Wstęp [w:] Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29a: Pisma Ringelbluma z bunkra, oprac. Eleonora Bergman, Tadeusz Epsztein, Magdalena Siek, Warszawa: ŻIH, 2018.
Google Scholar
Blatman Daniel, En direct du ghetto. La presse clandestine juive dans le ghetto de Varsovie
Google Scholar
(1940–1943), Paris: Cerf, 2005.
Google Scholar
Braude Ruth, „Zmiany stanowisk ideologicznych i politycznych HaSzomwer haCair w getcie warszawskim” [w jęz. hebrajskim], „Jalkut Moreszet” 2009, nr 6.
Google Scholar
Brog Mooli, Victims and Victors: Holocaust and Military Commemoration in Israel Collective Memory, „Israel Studies” 2003, t. 8, nr 3.
Google Scholar
Cohen Raya, Against the Current: Hashomer Hatzair in the Warsaw Ghetto, „Jewish Social Studies” 2000, t. 7, nr 1.
Google Scholar
Confino Alan, Collective Memory and Cultural History: Problems of Method, „The American Historical Review” 1997, t. 102, nr 5.
Google Scholar
Connerton Paul, Jak społeczeństwa pamiętają, tłum. Marcin Napiórkowski, Warszawa: WUW, 2012.
Google Scholar
Connerton Paul, Seven Types of Forgetting, „Memory Studies” 2008, t. 59, nr 1. Czyżewski Andrzej, Pamięć marginalizowana, niechciana, cicha… – łódzkie getto w po
Google Scholar
lityce pamięci historycznej PRL, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16. DonYehiya Eliezer, The Negation of Galut in Religious Zionism, „Modern Judaism” 1992, t. 12, nr 2.
Google Scholar
Doron Bar, Holocaust and Heroism in the Process of Establishing Yad Vashem (1942–1970), „Dapim: Studies on the Holocaust” 2016, t. 30, nr 3.
Google Scholar
Dreifuss Havi, The Leadership of the Jewish Combat Organization during the Warsaw Ghetto Uprising: A Reassessment, „Holocaust and Genocide Studies” 2017, t. 31, nr 1. Ferenc Maria, „Każdy pyta, co z nami będzie”. Mieszkańcy getta warszawskiego wobec wiadomości o wojnie i Zagładzie, Warszawa: ŻIH, 2021.
Google Scholar
Ferenc Maria, Koźmińska-Frejlak Ewa, Laskowski Piotr, Wstęp [w:] Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 18: Haszomer Hacair, oprac. Maria Ferenc, Ewa Koźmińska-Frejlak, Piotr Laskowski, Sebastian Matuszewski, Warszawa: ŻIH, 2022 (w druku).
Google Scholar
Ferenc Maria, Laskowski Piotr, „Each Day the Ghetto Has to Find Consolation in Some thing…”. False News as Breaking News in the Warsaw Ghetto: Social and Political Context, „Radical History Review” 2021, nr 141.
Google Scholar
Finder Gabriel N., Introduction, „Polin. Studies in Polish Jewry” 2008, t. 20: Making Holocaust Memory, red. Gabriel N. Finder, Natalia Aleksiun, Antony Polonsky, Jan Schwartz.
Google Scholar
Garas Józef Bolesław, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1963.
Google Scholar
Grabski August, Centralny Komitet Żydów w Polsce (1944–1950). Historia polityczna, War szawa: ŻIH, 2015.
Google Scholar
Grabski August, Żydowski ruch kombatancki w Polsce, Warszawa: Trio, 2002.
Google Scholar
Gutman Israel, Mered hanecurim: Mordechai Anilewic’ umilchemet geto warsza [Bunt oblężonych: Mordechaj Anielewicz i walka w getcie warszawskim], Merchawia: Sifrijat Poalim, 1963.
Google Scholar
Haska Agnieszka, „Zbadać i wyświetlić”. Centralna Żydowska Komisja Historyczna (1944–1947), „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2018, nr 13.
Google Scholar
Itzik Nir, The Testimonies of Yitzhak (Antek) Zuckerman from Wartime to Those Seven Years: A Reassessment, „Moreshet. Journal for the Study of the Holocaust and Antisemitism” 2019, t. 16.
Google Scholar
Jasiński Łukasz, Sprawiedliwość i polityka. Działalność Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich/Hitlerowskich w Polsce 1945–1989, Warszawa: ISP PAN, 2018.
Google Scholar
Kobylarz Renata, Walka o pamięć. Polityczne aspekty obchodów rocznicy powstania w getcie warszawskim 1944–1989, Warszawa: IPN, 2009. Kucia Marek, Holocaust Memorials in Central and Eastern Europe: Communist Legacies, Trans national Influences and National Developments, https://enrs.eu/article/holocaust memorialsincentralandeasterneuropecommunistlegaciestransnational influencesandnationaldevelopments.
Google Scholar
Laclau Ernesto, Dlaczego puste znaczące mają znaczenie dla polityki, w: idem, Emancypacje, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, [2004].
Google Scholar
Libionka Dariusz, Pierwszy zarys historii Żydowskiej Organizacji Bojowej [Icchak Cukierman, Powstanie i rozwój ŻOB], „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2013, nr 9. Libionka Dariusz, Polska konspiracja wobec eksterminacji Żydów w dystrykcie warszaw skim [w:] Prowincja noc: życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. Barbara Engelking, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2007.
Google Scholar
Libionka Dariusz, Walka i propaganda. Powstanie w getcie warszawskim z perspektywy polskiego Londynu, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2014, nr 10, t. 1.
Google Scholar
Lustick Ian S., The Holocaust in Israeli Political Culture: Four Constructions and Their Consequences, „Contemporary Jewry” 2017, t. 37, nr 1.
Google Scholar
Mark Bernard, Powstanie w getcie warszawskim, Warszawa: Idysz Buch, 1963.
Google Scholar
Mark Bernard, Powstanie w ghetcie warszawskiem, Moskwa: Biblioteczka Związku Patriotów Polskich w ZSRR, 1944.
Google Scholar
Mark Bernard, Walka i zagłada warszawskiego getta, Warszawa: Wydawnictwo MON, 1959. Mishory Alec, Secularizing the Sacred. Aspects of Israeli Visual Culture, Leiden: Brill, 2019. Nalewajko-Kulikov Joanna, Trzy kolory: szary. Szkic do portretu Bernarda Marka, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2008, nr 4.
Google Scholar
Ofer Dalia, History, Memory, and Identity: Perceptions of the Holocaust in Israel [w:] Jews in Israel: Contemporary Social and Cultural Patterns, red. Uzi Rebhun, Chaim Isaac Waxman, Hanover: Brandeis University Press, 2004.
Google Scholar
Ofer Dalia, Victims, Fighters, Survivors: Quietism and Activism in Israeli Historical Consciousness, „Common Knowledge” 2010, t. 16, nr 3.
Google Scholar
Olick Jeffrey K., From Collective Memory to the Sociology of Mnemonic Practices and Pro ducts [w:] Cultural Memory Studies. An International and Interdisciplinary Hand book, red. Astrid Erll, Ansgar Nünning, Berlin–New York: De Gruyter, 2008.
Google Scholar
Patt Avinoam J., The Jewish Heroes of Warsaw. The Afterlife of the Revolt, Detroit: Wayne State University Press, 2021.
Google Scholar
Patt Avinoam J., The Jewish Heroes of Warsaw: The Meaning of the Revolt in the First Year after the Uprising, „American Jewish History” 2019, t. 103, nr 2.
Google Scholar
Piątkowska Renata, Konkursy na plakat rozpisane z okazji 4. i 5. rocznicy powstania w getcie warszawskim, „Kwartalnik Historii Żydów” 2004, nr 2 (210).
Google Scholar
Ronen Avihu, Skazana na życie. Dzienniki i życie Chajki Klinger, tłum. Michał Sobelman, Warszawa: ŻIH, 2021.
Google Scholar
Rothberg Michael, From Gaza to Warsaw: Mapping Multidirectional Memory, „Criticism” 2011, t. 53, nr 4.
Google Scholar
Sakowska Ruta, Ludzie z dzielnicy zamkniętej. Z dziejów Żydów w Warszawie w latach okupacji hitlerowskiej, październik 1939 – marzec 1943, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993.
Google Scholar
Shore Marci, Język, pamięć i rewolucyjna awangarda. Kształtowanie historii powstania w getcie warszawskim w latach 1944–1950, „Biuletyn ŻIH” 1998, nr 4 (188).
Google Scholar
Stach Stephan, „Duch czasu wycisnął jednak na tej pracy swe piętno”. Historia Zagłady w badaniach Żydowskiego Instytutu Historycznego w okresie stalinowskim, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2017, nr 13.
Google Scholar
Stach Stephan, Walka klas w getcie? Badania nad Zagładą prowadzone w ŻIH w Warszawie w okresie stalinowskim [w:] Żydzi i judaizm we współczesnych badaniach polskich, t. 5, red. Krzysztof Pilarczyk, Kraków: PAU i Polskie Towarzystwo Studiów Żydowskich, 2010.
Google Scholar
Steinlauf Michael C., Bondage to the Dead: Poland and the Memory of the Holocaust, New York 1997, s. 45 [wyd. polskie: Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady, tłum. Agata Tomaszewska, Warszawa: Cyklady, 2001].
Google Scholar
Szaynok Bożena, Konteksty polityczne obchodów powstania w getcie warszawskim w latach 40. i w pierwszej połowie lat 50., „Kwartalnik Historii Żydów” 2004, nr 2 (210). Traba Robert, Wstęp do wydania polskiego. Pamięć kulturowa – pamięć komunikatywna.
Google Scholar
Teoria i praktyka badawcza Jana Assmanna [w:] Jan Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. Anna Kryczyńska-Pham, red. Robert Traba, Warszawa: WUW, 2008.
Google Scholar
Urynowicz Marcin, Historia pomocy – Kann Maria, https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historiepomocy/historiapomocykannmaria.
Google Scholar
Wawrzyniak Joanna, ZBoWiD i pamięć drugiej wojny światowej 1949–1969, Warszawa: Trio 2009.
Google Scholar
Wóycicka Zofia, Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady 1944–1950, Warszawa: Trio, 2009.
Google Scholar
Young James E., „After the Holocaust: National Attitudes to Jews”. The Texture of Memory: Holocaust Memorials And Meaning, „Holocaust and Genocide Studies” 1989, t. 4, nr 1.
Google Scholar
Young James E., The Biography of a Memorial Icon: Nathan Rapoport’s Warsaw Ghetto
Google Scholar
Monument, „Representations” 1989, nr 26.
Google Scholar
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Maria Ferenc, Rabin Josef Lejb Gelernter ze Skępego i jego ślady w Archiwum Ringelbluma , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Maria Ferenc, Empatia jako szansa i jako ograniczenie , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Maria Ferenc, Zagłada i niepamięć. Recenzja książki Rebeki Clifford Survivors. Children’s Lives After the Holocaust (New Haven and London, 2022) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
- Maria Ferenc, Aleksandra Bańkowska, „Czy może być jakieś odszkodowanie moralne za zatarcie wszelkich śladów tysiącletniego istnienia Żydów w Polsce?” Nieznane pisma Emanuela Ringelbluma z 1943 r. , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 20 (2024)
- Maria Ferenc, „Zrozumiałe, że zostajemy na miejscu”. Działacze chalucowi wobec perspektywy ucieczki z okupowanej Polski , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
Podobne artykuły
- Jacek Leociak, Marcin Kula, Uparta sprawa , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Alina Skibińska, Jakub Petelewicz, Udział Polaków w zbrodniach na Żydach na prowincji regionu Świętokrzyskiego , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Redakcja, Od Redakcji , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 1 (2005)
- Marta Woźniak, “And the Earth Was Still Moving…” The Massacre of Jews in Szczeglacin in Eyewitness’ Testimonies , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Jacek Leociak, On the Abuses in Research of the Holocaust Experience , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Joanna Tokarska-Bakir, Odpowiedź na recenzje Bożeny Szaynok i Marcina Zaremby , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Joanna Tokarska-Bakir, Logika uniku. O protokole audiencji Josepha Tenenbauma u prymasa Augusta Hlonda 3 czerwca 1946 r , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 14 (2018)
- Martyna Grądzka-Rejak, Jan Olaszek, Postawy i zachowania Polaków wobec Żydów w czasie okupacji niemieckiej w publikacjach drugiego obiegu w PRL , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 15 (2019)
- Alina Skibinska, Joanna Tokarska-Bakir, „Barabasz” i Żydzi. Z historii oddziału AK „Wybranieccy” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Michał Sobelman, Paszporty złudzeń. Sprawa paszportów południowoamerykańskich widziana z Będzina , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 16 (2020)
<< < 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 > >>
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.